Programma 1: Bestuur

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

Het omgaan met de groeiende complexiteit van de samenleving  vraagt een goede ambtelijke advisering en ondersteuning van het provinciebestuur. Dit programma gaat over de ondersteuning van Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en de Commissaris van de Koning. Het gaat ook over de kwaliteit en weerbaarheid van ons eigen bestuur en onze Friese mede-overheden. Op die manier bouwen we aan het vertrouwen in de overheid. Tenslotte gaat het om onze wettelijke taak om zorg te dragen voor en toe te zien op de kwaliteit van het Friese lokaal bestuur.

Verbonden partijen

Terug naar navigatie - Verbonden partijen

Onderstaande verbonden partij(en) leveren een bijdrage aan de doelen en resultaten van dit programma. Een overzicht van de verbonden partijen en meer informatie hierover staan in paragraaf 5 van deze begroting.

  • Vereniging Interprovinciaal Overleg (IPO), Den Haag
  • Vereniging naar Belgisch recht Huis van de Nederlandse Provinciën, Brussel (België)
  • Gemeenschappelijke Regeling Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN), Groningen
  • Gemeenschappelijke Regeling Noordelijke Rekenkamer (NRK), Assen
  • Gemeenschappelijke Regeling Waddenfonds
  • Omgevingsberaad Waddengebied (OBW)
  • Regioboard Noordoost Fryslân

Overzicht lasten en baten programma 1 Bestuur

Terug naar navigatie - Overzicht lasten en baten programma 1 Bestuur
Exploitatie- Bedragen x € 1.000 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026 Begroting 2027 Begroting 2028
Lasten
1.1 Provinciale Staten en Statengriffie 4.902 5.079 5.079 5.079 5.079
1.2 Gedeputeerde Staten 2.008 2.089 2.089 2.089 2.089
1.3 Commissaris van de Koning 356 376 376 376 376
1.4 Kwaliteit van het bestuur 373 510 135 110 110
1.5 Bestuurlijke samenwerking 15.733 15.240 15.225 5.321 5.321
Totaal lasten 23.371 23.293 22.903 12.974 12.974
Baten
1.1 Provinciale Staten en Statengriffie 17 17 17 17 17
1.2 Gedeputeerde Staten 5 5 5 5 5
1.3 Commissaris van de Koning 0 0 0 0 0
1.4 Kwaliteit van het bestuur 0 0 0 0 0
1.5 Bestuurlijke samenwerking 1.629 739 739 739 739
Totaal baten 1.651 761 761 761 761
Saldo van lasten en baten 21.720 22.532 22.142 12.213 12.213

Toelichting
De toelichting op de grootste verschillen tussen de jaren staat bij de afzonderlijke beleidsvelden.

Beleidsveld 1.1. Provinciale Staten en Statengriffie

Wat zien we?

Terug naar navigatie - Wat zien we?

Wat zien we?
In 2023 hebben de inwoners van Fryslân hun Provinciale Staten gekozen. 2024 was het eerste volle jaar van deze bestuursperiode en is de financiële doorwerking van het nieuwe coalitieakkoord duidelijk geworden. 2025 is het tweede volle jaar in deze bestuursperiode, waarin de eerste effecten van de (financiële) keuzen zichtbaar zijn.

Niet alleen het proces van begroting en verantwoording, maar ook de processen om te ondersteunen bij het maken van inhoudelijke keuzen door de Staten, vragen aandacht. Deze ondersteuning wordt ook in 2025 door de Statengriffie geleverd. 

In 2025 zal (verder) uitvoering gegeven worden aan de aanbevelingen uit het rapport van de Noordelijke Rekenkamer 'Kennis maakt kracht' uit juli 2022. Er zal extra aandacht komen voor het versterken van het institutioneel geheugen van de Staten.

Taak- en rolvrijheid

Terug naar navigatie - Taak- en rolvrijheid

Taakvrijheid
De taken zijn voor een groot deel verplicht. Provinciale Staten stellen zelf het reglement van orde vast. 

Rolvrijheid
Bij het invullen van de vastgelegde taken hebben Provinciale Staten  veel vrijheden. Hierbij kan gedacht worden aan de commissiestructuur; vergaderlocatie, vergaderfrequentie, wijze van ondersteuning door de griffie, wijze van ondersteuning per fractie, keuze voor Statenakkoorden, coalitieakkoorden of samenlevingsakkoorden en dergelijke. 

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 1.1.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 1.1.
  1. Provinciale Staten en de Statenleden zijn in staat om hun kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende rol zo goed mogelijk uit te voeren. De Statengriffie ondersteunt, adviseert en informeert Provinciale Staten hierbij.
  2. De drempel tussen Provinciale Staten en de inwoners van Fryslân wordt lager en het werk van Provinciale Staten krijgt meer bekendheid in Fryslân.
  3. Er is een evenwichtig samenspel tussen PS en GS, waarbij de griffie en de ambtelijke organisatie (met respect voor elkaars rollen) Provinciale Staten optimaal bedienen. Hierbij is  in de cultuur van werken manifest is dat de politiek het primaat heeft.

Voor deze doelen zijn geen doelindicatoren beschikbaar.

Wat gaan we daarvoor doen

Terug naar navigatie - Wat gaan we daarvoor doen
Onderwerp Resultaten 2025
Uitvoeren kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende rol van PS We versterken het kwaliteitskader voor Statenstukken verder (zie ook evenwichtig samenspel tussen PS en GS).
 We maken gebundelde kennis toegankelijk door het verkennen van mogelijkheden voor een kennisbank (zie ook evenwichtig samenspel tussen PS en GS).
We maken alle relevante Stateninformatie digitaal toegankelijk en verbeteren continu de digitale dienstverlening.
We verbeteren de introductie voor tussentijdse instromers van de Staten.
Drempel verlagen tussen PS en inwoners Fryslân We brengen provinciale politiek onder de aandacht en laten inwoners en met name jongeren kennismaken met de politiek
We laten inwoners kennis maken met de politiek, door diverse activiteiten te organiseren zoals het statenspel, het Fries jeugdparlement en de Gast van de Staten.
We betrekken jongeren actief bij de politiek vanuit een integraal plan rondom jongerenparticipatie. 
Wanneer dit passend is bij het hoofdonderwerp op de agenda vergaderen de Staten ook buiten het provinciehuis.
Evenwichtig samenspel tussen PS en GS Wij streven in samenspraak met de dienst naar het steeds beter voorzien in de vraag naar relevante informatie van de Staten, bijvoorbeeld door het blijven doorontwikkelen van het format voor de Statenstukken.
Wij bevorderen een  cultuur van werken waarin het samenspel tussen PS en GS helder is en waarbij het manifest is dat Provinciale Staten het primaat hebben.

Resultaatindicatoren

Terug naar navigatie - Resultaatindicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2025
Uitvoeren kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende rol van PS Bij bespreekstukken van PS is een dossier digitaal beschikbaar met de relevante (achterliggende) stukken 50%
Drempel verlagen tussen PS en inwoners Fryslân Aantal jongeren activiteiten op het provinciehuis 10
Evenwichtig samenspel tussen PS en GS Evenwichtige lange termijn agenda PS, bandbreedte 3 tot 6 bespreekpunten per Statenvergadering 90%

Wat mag het gaan kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het gaan kosten?
Bedragen x € 1.000 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026 Begroting 2027 Begroting 2028
Totaal lasten 4.902 5.079 5.079 5.079 5.079
Totaal baten 17 17 17 17 17
Saldo van lasten en baten 4.885 5.062 5.062 5.062 5.062
Terug naar navigatie - Toelichting

Toelichting

De begrote lasten betreffen alle met Provinciale Staten gemoeide middelen, o.a. voor de griffie, fracties en het onderhoud en de afschrijving van ICT-middelen. 

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel
Lasten en baten beleidsveld 1.1 Provinciale Staten en Statengriffie
Onderwerp - Bedragen x € 1.000 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026 Begroting 2027 Begroting 2028
Lasten
Uitvoeren kaderstellende rol PS 4.882 5.059 5.059 5.059 5.059
Drempel verlagen tussen PS en inwoners 20 20 20 20 20
Totaal lasten 4.902 5.079 5.079 5.079 5.079
Baten
Uitvoeren kaderstellende rol PS 17 17 17 17 17
Totaal baten 17 17 17 17 17
Saldo van lasten en baten 4.885 5.062 5.062 5.062 5.062

Beleidsveld 1.2. Gedeputeerde Staten

Wat zien we?

Terug naar navigatie - Wat zien we?

In 2025 zien wij grote integrale vraagstukken op ons provinciebestuur afkomen. Dit vraagt om een goede ambtelijke ondersteuning van Gedeputeerde Staten. Dit doen wij in goede samenwerking met  Provinciale Staten en de Friese mienskip.  

Taak-, en rolvrijheid

Terug naar navigatie - Taak-, en rolvrijheid

Taakvrijheid
De taken zijn voor een groot deel verplicht. Gedeputeerde Staten stellen zelf het reglement van orde vast. 

Rolvrijheid
Het verschilt per beleidsterrein, maar binnen de vastgelegde taken van GS, kunnen er keuzes gemaakt worden. Bijvoorbeeld in een meer of minder actieve (spil)functie als samenwerkend bestuurder, participatief of meer regulerend.

Wat gaan we daarvoor doen

Terug naar navigatie - Wat gaan we daarvoor doen
Onderwerp Resultaten 2025
1. Doelmatig functioneren In 2025 wordt de Tussenbalans gemaakt van het Bestuursakkoord 2023-2027 Oparbeidzje foar Fryslân.
2. Contacten met de mienskip en mede overheden GS vergadert  op externe locaties, gekoppeld aan werkbezoek of bestuurlijk overleg.
3. PS in staat stellen hun rol goed te vervullen PS-voorstellen worden zes weken voor de PS-vergadering toegezonden.
Schriftelijke vragen van PS worden binnen 30 dagen beantwoord.

Resultaatindicatoren

Terug naar navigatie - Resultaatindicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2025
1.. Doelmatig functioneren Opstellen tussenbalans bestuursakkoord 100%
2. Contacten met de mienskip en mede overheden GS vergadert op externe locaties 8
3. PS in staat stellen hun rol goed te vervullen PS voorstellen zes weken voor de PS vergadering toezenden 90%
Schriftelijke vragen PS binnen 30 dagen beantwoorden 85%

Wat mag het gaan kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het gaan kosten?
Bedragen x € 1.000 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026 Begroting 2027 Begroting 2028
Totaal lasten 2.008 2.089 2.089 2.089 2.089
Totaal baten 5 5 5 5 5
Saldo van lasten en baten 2.003 2.084 2.084 2.084 2.084
Terug naar navigatie - Toelichting

Toelichting

De begrote lasten betreffen de salariskosten van de gedeputeerden, uitkeringen voor oud leden van Gedeputeerde Staten, representatiekosten en overige met het college gemoeide kosten.

Het gaat vooral over structurele budgetten die aan wettelijke taken zijn verbonden. Daarnaast is er het budget voor de veteranendag, dat beleidsmatig is vastgelegd. Er zijn geen tijdelijke budgetten.

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel
Lasten en baten beleidsveld 1.2 Gedeputeerde Staten
Onderwerp - Bedragen x € 1.000 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026 Begroting 2027 Begroting 2028
Lasten
Doelmatig functioneren 1.829 1.906 1.906 1.906 1.906
Contacten met mienskip en andere overheden 179 183 183 183 183
Totaal lasten 2.008 2.089 2.089 2.089 2.089
Baten
Doelmatig functioneren 5 5 5 5 5
Totaal baten 5 5 5 5 5
Saldo van lasten en baten 2.003 2.084 2.084 2.084 2.084

Beleidsveld 1.3. Commissaris van de Koning als rijksorgaan

Wat zien we?

Terug naar navigatie - Wat zien we?

De commissaris van de Koning (CvdK) is naast voorzitter van Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten ook rijksorgaan. De CvdK vertegenwoordigt de regering in de provincie Fryslân. In zijn rol als rijksorgaan heeft de CvdK verschillende taken die zijn uitgewerkt in de ambtsinstructie. We zorgen ervoor dat de CvdK deze rijkstaken goed kan uitvoeren. De CvdK krijgt hiertoe ondersteuning van zijn eigen Kabinet. 

Taak- en rolvrijheid

Terug naar navigatie - Taak- en rolvrijheid

Taakvrijheid 
De taken van deze taakvelden kennen een grotendeels verplichtend karakter. De Commissaris van de 
Koning (CvdK) heeft in zijn rol als rijksorgaan verschillende taken, zoals:
- De CvdK ziet toe op een ordelijk verloop van procedures voor benoemingen, herbenoemingen en ontslag van burgemeesters.
- De CvdK brengt met regelmaat bezoeken aan de gemeenten in de provincie.
- De CvdK adviseert over de voorstellen voor het verlenen van Koninklijke onderscheidingen (lintjes), over predicaten Koninklijk en Hofleverancier, en ook over Koninklijke erepenningen.
- De CvdK bevordert de samenwerking van de besturen van provincie, gemeente en waterschap met rijksambtenaren en met de krijgsmacht. Daarnaast bemiddelt hij bij problemen op het gebied van (inter)bestuurlijke verhoudingen.
- De CvdK houdt bestuurlijk toezicht op de Veiligheidsregio Fryslân.
- De CvdK rapporteert aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de uitvoering van zijn rijkstaken. Hij kan gevraagd of ongevraagd advies geven aan de regering of de ministers.
- De CvdK zit de Provinciale Regietafel Fryslân voor en roept periodiek dit overleg bijeen.

De commissaris heeft daarnaast  ook een belangrijke representatieve functie bij bezoeken van o.a. het Koninklijk Huis en het corps diplomatique. Ook bevordert de CvdK een zorgvuldige behandeling van klachten (ombudsfunctie).


Rolvrijheid 
De driedubbelrol van de CvdK (rijksorgaan, voorzitter PS, voorzitter en lid GS) vertaalt zich in  een reeks aan wettelijke voorschriften. De rolvrijheid is daarom beperkt. 

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 1.3.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 1.3.
  1. We willen bereiken dat de CvdK zijn taken als rijksorgaan goed kan uitvoeren.
  2. De CvdK zet zich in voor het versterken van de weerbaarheid van het decentraal bestuur, het bevorderen van de integrale preventieve aanpak van ondermijning en het beperken van integriteitsrisico’s.
  3. De CvdK zet zich in voor het bevorderen van interbestuurlijke samenwerking, waarbij ‘horizontaal besturen’ en het benadrukken van de kracht van Fryslân als regioprovincie centraal staan. 

Omdat de CvdK over de uitvoering van zijn rijkstaken enkel verantwoording aflegt aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, volgen hieronder geen specifieke doel- en resultaatindicatoren. 

Wat gaan we daarvoor doen

Terug naar navigatie - Wat gaan we daarvoor doen
Onderwerp Resultaten 2025
Aanpak ondermijning  De CvdK bevordert, met als uitgangspunt de in 2022 ondertekende Intentieverklaring Friese Norm, de samenwerking met gemeenten en ketenpartners in de aanpak van ondermijning. Zie voor de verdere invulling van de aanpak ondermijning paragraaf 1.4. 
Interbestuurlijke samenwerking binnen en buiten Fryslân  De CvdK stimuleert de Friese samenwerking middels de bestuurlijke overleggen tussen provincie, Wetterskip Fryslân, Vereniging van Friese Gemeenten (VFG) en gemeente Leeuwarden. De CvdK stimuleert de samenwerking buiten Fryslân o.a. middels het bestuurlijk arrangement met de provincie Zeeland en het ministerie van BZK.

Resultaatindicatoren

Terug naar navigatie - Resultaatindicatoren

Omdat de CvdK over de uitvoering van zijn rijkstaken enkel verantwoording aflegt aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, volgen hieronder geen specifieke resultaatindicatoren. 

Wat mag het gaan kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het gaan kosten?
Bedragen x € 1.000 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026 Begroting 2027 Begroting 2028
Totaal lasten 356 376 376 376 376
Totaal baten 0 0 0 0 0
Saldo van lasten en baten 356 376 376 376 376

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel
Lasten en baten beleidsveld 1.3 Commissaris van de Koning als rijksorgaan
Onderwerp - Bedragen x € 1.000 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026 Begroting 2027 Begroting 2028
Lasten
Goed uitvoeren taken als rijksorgaan 356 376 376 376 376
Totaal lasten 356 376 376 376 376
Baten
Totaal baten 0 0 0 0 0
Saldo van lasten en baten 356 376 376 376 376

Beleidsveld 1.4. Kwaliteit bestuur

Wat zien we?

Terug naar navigatie - Wat zien we?

Een goed functionerend openbaar bestuur vormt de ruggengraat van een veerkrachtige en rechtvaardige samenleving. We focussen ons op het bevorderen van publieke waarden en het vergroten van het vertrouwen in de overheid. Publieke waarden, zoals doelmatigheid, legitimiteit en participatie, zijn cruciaal om het maatschappelijk vertrouwen in onze provincie te waarborgen. Alleen door dit vertrouwen te versterken, kunnen we zorgen voor een overheid die niet alleen effectief, maar ook gezagwaardig en weerbaar is. Met een scherp oog op toekomstige uitdagingen en ontwikkelingen, faciliteren we Friese overheden om hun bestuurskracht te behouden en te verbeteren, zodat ze ook in de toekomst de burgers optimaal kunnen dienen. Daarbij proberen we ons in Fryslân waar mogelijk als één overheid (horizontaal bestuur) te organiseren. 

Kwaliteit openbaar bestuur

Een goede organisatie van het openbaar bestuur is randvoorwaardelijk voor het effectief en democratisch gelegitimeerd kunnen uitvoeren van maatschappelijke opgaven en transities. Eens te meer omdat meer taken naar aard en schaal bovenlokaal 'in de regio' worden opgepakt.

Democratische vernieuwing en participatiebeleid

Goede participatie kan het vertrouwen in de Friese democratie versterken. Participatie kan bijdragen aan de kwaliteit van plannen, aan meer invloed en betrokkenheid van inwoners en gedragen besluiten. Nieuwe instrumenten zoals digitaal platform Stim fan Fryslân ondersteunen hierbij. De Omgevingswet en de Wet versterking participatie op decentraal niveau (van kracht in 2025) richten zich op de verdere verankering van betrokkenheid van inwoners bij beleid en uitvoering.

Financiële positie Friese overheden
Wij houden toezicht op de financiën van de 18 Friese gemeenten, het Wetterskip Fryslân en 10 gemeenschappelijke regelingen. De financiële positie van de Friese gemeenten is op de lange termijn kwetsbaar. Specifiek zijn er voor de gemeentelijke financiën veel onzekerheden vanaf 2026. De provincie ondersteunt de gemeenten waar mogelijk, ook in de Haagse lobby. 

Interbestuurlijk toezicht (IBT)
Binnen het IBT blijven we werken aan risicogericht maatwerktoezicht.  Door middel van toezichtgesprekken (dialoog) en thema-onderzoeken identificeren we gezamenlijk uitvoeringsrisico's.  Een opvallende ontwikkeling die we zien, is een toename van toezichtstaken als gevolg van nieuwe wetgeving.

Aanpak ondermijning en weerbare provinciale organisatie
Het is belangrijk om voortdurend te werken aan een weerbaar bestuur en ambtelijke organisatie, vooral in een tijd van grote maatschappelijke uitdagingen.  Naast het vergroten van persoonlijke en organisatorische weerbaarheid, is in onze aanpak tegen ondermijnende criminaliteit de samenwerking met gemeenten en andere partners van cruciaal belang.

Taak- en rolvrijheid

Terug naar navigatie - Taak- en rolvrijheid

Taakvrijheid

Onder dit thema vallen:

  • Enkele verplichte (toezichthoudende) wettelijke taken ten aanzien van: wijzigingen in de gemeentelijke indeling (Wet arhi), de financiële gezondheid van gemeenten en gemeenschappelijke regelingen van gemeenten alsmede de Wet Revitalisering Generiek Toezicht;
  • Enkele optionele wettelijke taken ten aanzien van: Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr);
  • Vrijwel volledige taakvrijheid voor vernieuwen Friese bestuur.

Rolvrijheid

  • Minimaal voor verplichte toezichthoudende en wettelijke taken;
  • Maximaal voor vernieuwen Friese bestuur en samenwerking.

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 1.4.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 1.4.
  1. Een toekomstbestendige overheidsorganisatie zijn die weerbaar, vernieuwend en toegankelijk is. 
  2. Onze Friese medeoverheden zijn toekomstbestendig, financieel gezond en weerbaar.
  3. Publiek vertrouwen in de overheid vergroten door maatschappelijke betrokkenheid, participatie en gezagwaardig handelen te versterken. 

Veel van de doelstellingen rond Bestuur zijn niet in cijfers (en dus doelwaarde) uit te drukken. Een aantal overigens wel en waar dat kan is dit zo opgenomen in de resultaatomschrijvingen.

Wat gaan we daarvoor doen

Terug naar navigatie - Wat gaan we daarvoor doen

 

Onderwerp Resultaten 2025
1. Toekomstbestendige overheidsorganisatie  We richten ons op verdere bewustwording van de medewerkers en het versterken van processen o.a. op het gebied van het verstrekken van vergunningen en subsidies, vastgoed- en grondtransacties en aanbestedingen.
We zetten ons in voor het mede vormgeven van een vernieuwde 'Intentieovereenkomst  De Friese Norm’ voor de gezamenlijke aanpak van georganiseerde (ondermijnende) criminaliteit en blijven werken aan het realiseren van de geformuleerde ambities.
We werken aan het intensiveren van de inzet van het bestuursrechterlijk instrument Wet Bibob (Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur).
We verminderen het risico op het onbewust faciliteren van ondermijnende activiteiten door de informatiepositie te versterken. Dit doen we middels het werken met een provinciaal informatie overleg en een intern meldpunt.
2. Toekomstbestendige Friese medeoverheden Middels het toezicht op de gemeenten en Wetterskip Fryslân zijn we in 2025 nauw aangesloten op de financiële gezondheid van gemeenten en zorgen wij dat gemeenten en Wetterskip Fryslân goed op de hoogte zijn van de financiële wetgeving.
We voeren toezichtsgesprekken met gemeenten en Wetterskip om risico's te identificeren bij de uitvoering van medebewindstaken. Hierdoor kunnen zij hun taken goed blijven uitvoeren en kan de mienskip erop vertrouwen dat dit beschermd en geborgd is.
Provincie, Friese medeoverheden en VFG stemmen gezamenlijke inzet op de interbestuurlijke opgaven optimaal op elkaar af.
We hebben een nieuw beleid Kwaliteit van het Openbaar Bestuur in Fryslân en hebben dit ontwikkeld met onze mede overheden
3. Publiek vertrouwen in overheid Minimaal twee pilots/experimenten realiseren op het terrein van (digitale) participatie, gericht op het vergroten van maatschappelijke betrokkenheid, invloed en eigenaarschap van inwoners.
We bouwen en onderhouden een gezamenlijk kennisnetwerk democratie & participatie in Fryslân, aansluiten bij bestaande netwerken. We organiseren een serie dialoogsessies voor medeoverheden en andere partners.
Meer jongeren zijn in 2025 betrokken bij de provinciale politiek.
We hebben een geactualiseerd provinciaal participatiebeleid

Toelichting 

Aanpak ondermijning: De Friese gemeenten, Wetterskip Fryslân, en de provincie Fryslân werken samen aan de uitvoering van de Friese Norm. Dit is een intentieverklaring die ambities bevat voor een geharmoniseerde aanpak op ondermijning.  De looptijd van de huidige verklaring loopt af eind 2024 en wordt geactualiseerd en voorzien van nieuwe meerjarige ambities. 

Resultaatindicatoren

Terug naar navigatie - Resultaatindicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2025
1. Toekomstbestendige overheidsorganisatie De vernieuwde intentieovereenkomst 'De Friese Norm',  voor de gezamenlijke aanpak van georganiseerde (ondermijnende) criminaliteit wordt ondertekend door de provincie en mede-overheden. 100%
Inzet van het instrument Wet Bibob. 125% ten opzichte van 2024
2. Toekomstbestendige Friese medeoverheden Toezichtgesprekken met mede-overheden vanuit het Interbestuurlijk Toezicht 19
Nieuwe beleidsnota Kwaliteit Openbaar Bestuur wordt vastgesteld in PS 100%
3. Publiek vertrouwen in de overheid Pilots op het terrein van digitale participatie > 2
Geactualiseerd  provinciaal participatiebeleid wordt vastgesteld in PS 100%

Wat mag het gaan kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het gaan kosten?
Bedragen x € 1.000 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026 Begroting 2027 Begroting 2028
Totaal lasten 373 510 135 110 110
Totaal baten 0 0 0 0 0
Saldo van lasten en baten 373 510 135 110 110
Terug naar navigatie - Toelichting

Toelichting

De begroting  betreft hier een structureel en een tijdelijk budget voor het onderwerp bestuurlijke vernieuwing en een tijdelijk budget weerbaarheid . Het tijdelijk budget bestuurlijke vernieuwing is tot en met 2025 in de begroting opgenomen, het tijdelijke budget weerbaar bestuur tot en met 2026.

Structureel
Het structurele budget bestuurlijke vernieuwing (€110.000) is bestemd voor de inzet en ontwikkeling van (digitale) participatie-instrumenten,  waaronder het gebruik, beheer en (technische) realisatie van burgerpeilingen via het platform Stim fan Fryslân.  

Tijdelijk 
De beschikbare tijdelijke middelen in 2025 voor democratische vernieuwing bedragen € 137.000, bestemd voor de uitvoering van de beleidsbrief participatie.  Deze middelen zijn - zoals beschreven in de beleidsbrief - bestemd voor externe pilots op het terrein van (jongeren)participatie, inclusie en burgerschap en voor leren en dialoog rond democratie en participatie (themabijeenkomsten, dialoog- en leersessies, netwerkopbouw).

De beschikbare tijdelijke middelen  in 2025 en 2026 voor weerbaar bestuur  (2025: € 263.000 en 2026: € 25.200), zijn bestemd voor een impuls aan het versterken van de weerbaarheid tegen ondermijnende invloeden bij gemeenten. De provincie heeft de incidentele middelen ontvangen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) om samen met de Friese gemeenten te zorgen voor een verantwoorde en effectieve besteding.  De kaders en het beleidsdoel voor deze middelen zijn door BZK vastgesteld en de verantwoording over de besteding zal ook aan hen worden afgelegd. De provincie fungeert hierbij als kassier en regisseur.

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel
Lasten en baten beleidsveld 1.4 Kwaliteit bestuur
Onderwerp - Bedragen x € 1.000 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026 Begroting 2027 Begroting 2028
Lasten
Toekomstbestendige overheidsorganisatie 208 247 110 110 110
Toekomstbestendige Friese medeoverheden 165 263 25 0 0
Totaal lasten 373 510 135 110 110
Baten
Totaal baten 0 0 0 0 0
Saldo van lasten en baten 373 510 135 110 110

Beleidsveld 1.5. Bestuurlijke samenwerking

Wat zien we?

Terug naar navigatie - Wat zien we?

Maatschappelijke opgaven zijn niet (langer) het exclusieve domein van één overheidslaag. Opgaven overstijgen bestuurlijke grenzen en betreffen vaak ook meerdere beleidssectoren. Dit maakt dat wij als provincie het liefst, als één overheid, samenwerken om gezamenlijke doelen te realiseren. Dat doen we bijvoorbeeld samen met de Friese gemeenten, het Wetterskip Fryslân, regionaal verband en  in Noordelijk landsdelig verband (Samenwerkingsverband Noord-Nederland, SNN). Daarbij sturen we ook op de lobby in Den Haag en Brussel, alsmede als partner in de uitvoering van Europese projecten en programma's. 

Waddengebied

Het Waddengebied is een uniek gebied met veel natuur, relatief weinig bewoners, veel bezoekers en veel verschillende belangen. De Waddenzee heeft de bijzondere status van UNESCO Werelderfgoed. De complexe opgaven in het Waddengebied vragen om op maat gesneden oplossingen. In de ‘governance’ voor het Waddengebied werken we met alle betrokken partijen (Rijk, regionale overheden en stakeholders) aan deze oplossingen.  De Agenda voor het Waddengebied 2050 is hiervoor het beleidsmatige vertrekpunt. We zetten in op het voortzetten van bestaande Waddenprogramma's. Ook hechten we aan de lijn die is ingezet om te komen tot minder bestuurlijke drukte: minder overlegorganen en vergaderingen, meer actie, zodat de beschikbare middelen zoveel mogelijk worden ingezet voor het Waddengebied en haar bewoners.

Friese mijnbouwtafel 

Sinds 2022 is de Friese mijnbouwtafel actief om gezamenlijk bestuurlijk een eenduidig geluid te laten horen. Partijen aan de tafel zijn Friese gemeenten, Wetterskip Fryslân en het ministerie van EZ. We bespreken actuele thema's welke betrekking hebben op de diepe ondergrond. 

Belangenbehartiging

In het Bestuursakkoord 2023 - 2027 'Oparbeidzje foar Fryslân' staat opgenomen dat Gedeputeerde Staten komen met een agenda hoe ze verwachten de positie van Fryslân bij het Rijk en de Europese Unie te versterken. Zowel wat betreft het behartigen van de Friese belangen (lobby) als het versterken van de relatie (public affairs).  Daarbij wordt ook gekeken naar inzet van eigen mensen en de samenwerking in noordelijk verband (PA-SNN). Inmiddels is in 2024 de aanzet hiertoe gezet. De verwachting is dat dit in 2025 leidt tot een concrete lobbyagenda. 

IPO

Het Interprovinciaal Overleg (IPO) behartigt de belangen van de twaalf provincies in Den Haag en Brussel.  Met het aantreden van het nieuwe kabinet en het recent gepresenteerde Hoofdlijnenakkoord dat de basis vormt onder het rijksbeleid (in de vorm van een Regeerprogram), spant de provincie zich in om via het lidmaatschap van het IPO haar belangen kenbaar te maken en te realiseren. De provincies hebben een gezamenlijke IPO-reactie opgesteld ten aanzien van de kabinetsvoornemens zoals die zijn uitgesproken in het Hoofdlijnenakkoord.  Om de kracht van de belangenbehartiging een impuls te geven, is in opdracht van het IPO-bestuur een onderzoek uitgevoerd naar de slagvaardigheid van de samenwerking in IPO-verband.  Het IPO-bestuur, het IPO-bureau en de Algemene Vergadering gaan in deze bestuursperiode aan de slag met de praktische uitwerking hiervan.

SNN

Het Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN) geeft uitvoering aan verschillende subsidieregelingen. Daarnaast behartigd een onderdeel van dit samenwerkingsverband (PA-SNN)  ook de belangen voor Noord-Nederland in Den Haag en Brussel. Hiervoor zijn twee Public Affair (PA) adviseurs in dienst met standplaats Den Haag (gericht op beïnvloeding Tweede Kamer) en twee PA-adviseurs met standplaats Brussel (gericht op beïnvloeding van de EU).  De governance structuur van PA-SNN zal in deze bestuursperiode worden aangepast om de belangenbehartiging in Noord-Nederland te verbeteren. 

Verwezen wordt ook naar paragraaf 10 Samenwerkingsverbanden.

Taak- en rolvrijheid

Terug naar navigatie - Taak- en rolvrijheid

Taakvrijheid
Er vallen een aantal wetten met een optioneel karakter (waaronder de Wet gemeenschappelijke regelingen) onder dit thema. Optioneel betekent dat aan provincies zelf de keuze is wel of niet tot samenwerking, al dan niet via gemeenschappelijke regelingen over te gaan. Indien dat gebeurt is er een redelijke mate van vrijheid in het ‘hoe’.

Rolvrijheid
Samenwerking is de kern van dit thema.  Niet geheel verrassend spelen onze bezigheden hier zich dan ook af in het kwadrant samenwerkende overheid. 

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 1.5.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 1.5.
  1. We streven naar een duurzame bescherming en ontwikkeling van het Waddengebied. We stimuleren daartoe de bestuurlijke samenwerking en spelen hierin een proactieve, verbindende rol.  
  2. We brengen samen met gemeenten, waterschap, regio's, in landsdelig en interprovinciaal verband en met het Rijk beleidsdoelen tot uitvoering.
  3. We versterken de ambtelijke en bestuurlijke contacten tussen Fryslân, Noord-Nederland, de provincies, het Rijk en Europa. Dit doen we om de Friese belangen te behartigen en Fryslân te profileren.
  4. Wij streven naar een  veilig en doelmatig gebruik van de diepe ondergrond, met de inzet om gezamenlijk met de lokale bestuurders, de gaswinning te voorkomen in Fryslân vanuit de kleine velden. 

Doelindicatoren

Onderwerp Indicator Doelwaarde
1. Samenwerking in het Waddengebied Uitvoeringsprogramma Waddengebied 2021-2026 (Rijk-regio) uitgevoerd Eind 2026 gereed
2. Regionale samenwerking Uitvoering Samenwerkingsagenda Leeuwarden en de Regio Deals voor de regio’s ZO, NO, NW, Wadden en  ZW. Divers
3. Belangenbehartiging Opstellen Public Affairs agenda Eind 2025 gereed
4. Veilig en doelmatig gebruik diepe ondergrond    

Wat gaan we daarvoor doen

Terug naar navigatie - Wat gaan we daarvoor doen
Onderwerp Resultaten 2025
1. Samenwerking in het Waddengebied
 
Het interprovinciaal Meerjarenprogramma Investeringskader Waddengebied 2024-2026 is in uitvoering. Het heeft geleid tot Waddenfonds-aanvragen voor de financiering van majeure projecten en programma’s gericht op duurzame ontwikkeling van het Waddengebied.
Het Bestuurlijk Overleg Waddengebied (daarbij geadviseerd door het Omgevingsberaad Waddengebied) heeft (tussen)besluiten genomen over de invulling van complexe opgaven in het Waddengebied, ten aanzien van natuur, bereikbaarheid, kustontwikkeling en aanlanding windenergie. Ook is er een vervolgbesluit genomen over de bekostiging van de opgaven in het Waddengebied in de periode van 2027-2050.
2. Regionale samenwerking We werken vanuit bestuurlijke samenwerking aan uitvoering van de Samenwerkingsagenda Leeuwarden, de Regio Deals voor de regio’s ZO, NO, NW, Wadden en  ZW.
3. Belangenbehartiging We ontwikkelen een strategische public affairs agenda voor onze belangenbehartiging in Den Haag en Brussel.
We nemen deel aan de European Week of Regions and Cities (EWRC) in Brussel. 
Onze deelname aan de EWRC is bedoeld om  beter zichtbaar te maken met welke sterke punten we Europa iets te bieden hebben en om onze Europese  contacten te onderhouden en uit te breiden.  
We nemen deel aan de Grensoverschrijdende Samenwerking Niedersachsen-Nederland. Binnen de GROS richt Fryslân zich op een betere  afstemming en samenwerking aan weerskanten van de grens op het terrein van Circulaire Economie. Daarmee creëren we een basis voor het ontwikkelen van meer Fries-Duitse projecten op het gebied van CE.  
We organiseren jaarlijks de Fryske borrel, een netwerkbijeenkomst voor Friese ambtenaren en bestuurders in Den Haag om de onderlinge contacten te versterken. We organiseren jaarlijks de Fryslândei in Brussel.
 We optimaliseren de coördinatie en de uitvoering van de (interne) IPO-advisering, om de verwezenlijking van onze provinciale doelen en belangen te waarborgen.
4. Veilig en doelmatig gebruik diepe ondergrond We nemen deel aan de bestuurlijke mijnbouwtafel van Friese overheden en het ministerie van EZK, met als doel om de winning uit de kleine gasvelden in de ondergrond van Fryslân een halt toe te roepen.

Resultaatindicatoren

Terug naar navigatie - Resultaatindicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2025
1. Samenwerking in het Waddengebied Vervolgbesluit van Rijk en regio over bekostiging opgaven Waddengebied periode 2027-2050 1
2. Regionale samenwerking    
3. Belangenbehartiging Organiseren Fryske borrel 1
Organiseren Fryslândei in Brussel 1
4. Veilig en doelmatig gebruik diepe ondergrond Organiseren van de Friese Mijnbouwtafel 4

Wat mag het kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het kosten?
Bedragen x € 1.000 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026 Begroting 2027 Begroting 2028
Totaal lasten 15.733 15.240 15.225 5.321 5.321
Totaal baten 1.629 739 739 739 739
Saldo van lasten en baten 14.104 14.501 14.486 4.582 4.582
Terug naar navigatie - Toelichting

Toelichting

De begrote lasten betreft met name de bijdrage aan het Waddenfonds (looptijd tot en met 2026). Met ingang van 2021 ontvangen de deelnemende provincies ieder een deel via haar eigen provinciefonds, voor Fryslân betekent dit nu € 9,6 mln. Het wegvallen van deze bijdrage verklaart dus de grote verlaging van de begroting per 2027. Per 2024 is de bijdrage aan het IPO in zijn totaliteit structureel verantwoord op dit beleidsveld voor € 2,6 mln. De bijdrage aan de BIJ12 is wel toebedeeld naar de diverse programma's omdat de financiering hiervan ook grotendeels plaatsvindt via het inhoudelijke programma (natuurpact).

De overige lasten en baten betreffen de bijdragen voor deelname aan hiervoor genoemde samenwerkingsverbanden en de BTW-compensatie die wij uit deze deelnames retour krijgen. Voor 2024 is de deelnemersbijdrage SNN tijdelijk verlaagd. Dit werd veroorzaakt door toename rente inkomsten bij het SNN. Vanaf 2025 is de bijdrage weer op het oude niveau, € 400.000 hoger.  Dit verklaart de toename in de begroting ten opzichte van 2024. Het samenwerkingsverband IKW staat tot en met 2026 in de begroting. De provincie ontvangt voor de uitvoering van de samenwerking IKW bijdragen van de provincies Groningen en Noord Holland. de daling van 2024 naar 2025 voor € 900.000 betreft de bijdrage van de deelnemers IKW die in de begroting wordt opgenomen na verwerking van de vastgestelde begroting IKW.

 

Onderstaand voorstel uit de kadernota is verwerkt in bovenstaande tabel. 

Voorstellen kadernota Bedragen x € 1.000
Omschrijving 2025 2026 2027 2028
Lasten
Proceskosten Uitvoeringsprogramma Waddengebied 2021-2026 100 0 0 0
Totaal lasten 100 0 0 0

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel
Lasten en baten beleidsveld 1.5 Bestuurlijke samenwerking
Onderwerp - Bedragen x € 1.000 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026 Begroting 2027 Begroting 2028
Lasten
Samenwerking in het Waddengebied 11.546 10.732 10.607 621 621
Regionale samenwerking 1.609 1.938 1.938 1.938 1.938
Belangenbehartiging 2.578 2.569 2.679 2.761 2.761
Totaal lasten 15.733 15.240 15.225 5.321 5.321
Baten
Samenwerking in het Waddengebied 1.342 452 452 452 452
Regionale samenwerking 226 226 226 226 226
Belangenbehartiging 61 61 61 61 61
Totaal baten 1.629 739 739 739 739
Saldo van lasten en baten 14.104 14.501 14.486 4.582 4.582