De afgelopen jaren wordt de bestuurlijke regionale samenwerking in toenemende mate vorm gegeven door het aanvragen en uitvoeren van Regio Deals. De Regio Deals vormen hierbij veelal de motor voor de samenwerking in het betreffende gebied.
Onderstaand wordt nader ingezoomd op de Regionale Samenwerking in Noordoost, Zuidoost, Zuidwest, Noordwest en de Waddeneilanden.
Regio Noordoost-Fryslân
In de regio Noordoost Fryslân participeert de provincie in de Regio Deal. Met de Versnellingsagenda wordt ingezet op het versterken van de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt, het versterken van innovatie en de doorontwikkeling van de publiek-private regionale samenwerking (overheid, onderwijs, ondernemers en inwoners). Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan een economisch vitale regio. Ook het project Holwerd aan Zee , gericht op het versterken en behouden van de leefbaarheid en werkgelegenheid in Holwerd en omgeving, is onderdeel van de Regio Deal. De samenwerkende partijen hebben in de stuurgroep vergadering van 12 juni 2024 besloten niet verder te gaan met het project omdat men de uitvoering niet meer haalbaar acht. De definitieve besluitvorming hierover in Provinciale Staten staat gepland voor eind november 2024.
Eind 2022 heeft het Rijk besloten tot het verlengen van de looptijd van de Regio Deal met een jaar, waarmee de einddatum is bepaald op 1 januari 2025. De cofinanciering van de Regio Deal door de provincie is in 2018 vastgesteld op € 5,7 mln,. De verlenging heeft geen financiële gevolgen. De regio overweegt om nog een propositie voor de 6e tranche van de Regio Deals in te dienen.
Aanvullend op de Regio Deal is in 2022 de samenwerkingsagenda ANNO III (Agenda Netwerk Noordoost) vastgesteld met als belangrijkste opdracht om de regio in 2040 te laten uitgroeien tot de topregio van Noord-Nederland voor wat betreft wonen, werken en recreëren. De uitvoering van de Agenda is een samenwerking tussen provincie, wetterskip, vier gemeenten, kennisinstellingen en ondernemers uit de regio. Er is geconcludeerd dat de huidige agenda te breed is en te weinig focus kent. Er zal een herijking van de samenwerkingsagenda komen, om het "fjoer in ANNO werom" te laten komen. Hierbij wordt ingezet op een beperkter aantal opgaven en steviger ingezet op de personele inzet die nodig is vanuit de partners om resultaten te boeken.
Regio Zuidoost-Fryslân
De Regio Deal Zuidoost-Friesland zet in op een leefbaar platteland, vitale kernen en een veerkrachtig landschap door aandacht te besteden aan biodiversiteit en het versterken van de landschaps- en waterstructuren. Tevens wordt ingezet op circulaire economie, recreatie en toerisme en projecten vanuit de Mienskip. De Regio Deal Zuidoost-Friesland bevindt zich in de afrondende fase. Deze Regio Deal liep tot en met 1 oktober 2024. Een aantal projecten heeft om verschillende redenen (personele krapte, weersomstandigheden) vertraging opgelopen. Er is daarom een verzoek tot verlenging gedaan bij het Rijk. Dat verzoek is inmiddels toegekend en daarmee is de eindtijd 1 oktober 2025. In 2024 heeft het regiobestuur besloten geen aanvraag voor de zesde tranche van de Regio Deals bij het Rijk te doen.
Regio Noordwest-Fryslân
Op 1 november 2023 is het Convenant ondertekend door de Minister van BZK en is begonnen met het opstellen van een Samenwerkingsovereenkomst (SOK, op 8 mei 2024 getekend door de bestuurders) en een Programmaplan. Doel van de SOK is met name het vastleggen van bestuurlijke afspraken over de besluitvorming rond de inzet van de Rijksmiddelen. Ook het Programmaplan en de uitwerking van de projecten in de drie programmalijnen (vitale economie, kwaliteit van leven en natuurlijk in balans) is in 2024 tot een afronding gekomen. Inmiddels heeft de Bestuurstafel in 2024 een positief besluit genomen over de eerste projecten uit programmalijn 1 (vitale economie). In 2025 wordt gestart met de uitvoering van het jaarplan 2025 dat opgesteld wordt voor alle drie de Programmalijnen.
Regio Zuidwest-Fryslân
De regionale samenwerking in Zuidwest Fryslân wordt vormgegeven via de Gebiedsagenda Súdwesthoeke. Belangrijke thema's zijn hierbij Nationaal Landschap, Netwerk Mienskipsinitiatieven en de Regio Deal.
Op 9 februari 2024 heeft het kabinet besloten om de aanvraag voor een Regio Deal door de regio Zuidwest- Fryslân toe te kennen voor een bedrag van ten hoogste € 17,5 mln.. Hierna is gestart met de dealmakingsfase waarin de aanvraag wordt uitgewerkt naar een Convenant, inclusief de bijbehorende Programmabegroting. Het streven is dat alle bij de Regio Deal betrokken partijen het Convenant voor 1 januari 2025 ondertekenen. De verwachting is dat in de loop van 2025 kan worden gestart met de feitelijke uitvoering van de Regio Deal.
Regio Waddeneilanden
In 2023 heeft het kabinet een positief besluit genomen op de aanvraag Regio Deal van de Friese Waddeneilanden en de provincies Fryslân en Noord-Holland (Texel), waarbij de regio maximaal een bedrag van € 15,5 mln. krijgt toegekend. De opgaven en ambities zijn verdeeld over vijf programmalijnen, te weten: goed wonen & leven, toekomstbestendig ondernemen & ontwikkelen, optimaal bereikbaar & verbonden, duurzame energie en circulaire economie. Op 1 november 2023 is de Dealtekst ondertekend. De cofinanciering vanuit de provincie ad € 5,2 mln. gebeurt in beginsel uit bestaande budgetten. In 2024 zijn bestuurlijke afspraken (SOK) opgesteld. De verwachting is dat in 2025 de feitelijke uitvoering van de Regio Deal (realisatie van projecten) op stoom zal komen. De looptijd van de Regio Deal is 2024 – 2027.
Waddengebied
Voor wat betreft het Waddengebied (Waddeneilanden, Waddenzee en Waddenkust) werken we samen met Rijk, regionale overheden en stakeholders in één governance. Hierbij vormt de Agenda voor het Waddengebied 2050 en het bijbehorende Uitvoeringsprogramma Waddengebied 2021-2026 het vertrekpunt. Verder geven we samen met de provincies Noord-Holland en Groningen uitvoering aan het Waddenfonds en het interprovinciale Investeringskader Waddengebied 2016-2026. Zie ook Programma 1, beleidsveld 1.5 Bestuurlijke samenwerking.