Programma 4: Economie

Ambities

Terug naar navigatie - Ambities

Economie vormt een belangrijk fundament voor het realiseren van Geluk op 1 en de brede welvaart, zoals benoemd in het bestuursakkoord. De ambities die we vanuit economie* hieraan gekoppeld hebben zijn:  
Ambitie 1:  Fryslân is en blijft de 'rijkste' brede welvaartsregio van Nederland
Ambitie 2: Fryslân behoort in 2025 tot de top 3 van Europese regio’s in de transitie naar circulaire economie
Ambitie 3: Fryslân verandert van krimp- naar kansregio
Ambitie 4: De samenwerkingskracht van de Friese Mienskip resulteert in een sterk verbonden ecosysteem waarin de zogenoemde drie o's (onderwijs, ondernemers en overheid) optimaal samenwerken. 

Om deze ambities te kunnen realiseren en de economische kansen in Fryslân te creëren werken we conform de Beleidsnota Economie (2021) langs vijf programmalijnen. Deze programmalijnen komen op verschillende plekken terug in de beleidsvelden 4.1. tm 4.4. en is samen met stakeholders opgesteld. De beleidsnota sluit aan bij de economische investeringsagenda van het IPF: de Blue Delta Fryslân. 

*Beleidsnota Economie

 

Onze Blue Delta is een landschap waar ruimte is: om te wonen, om schone lucht in te ademen, om te bewegen, te sporten en te ontmoeten. Maar ook ruimte om de toekomst open met elkaar te bespreken en om haar dynamische culturele activiteiten te beleven. Én een landschap dat door onze eeuwige strijd met het water het Friese economische DNA bepaalt: snelle verbindingen, een actiegerichte houding, ruimte voor experiment, oprechte samenwerking en een cultuur van betrokkenheid, betrouwbaarheid en loyaliteit. Met zorg voor de ander én voor volgende generaties. Het Friese ecosysteem is met de vijf speerpunten (Watertechnologie, HTSM, Agrofood, Maritieme Technologie en Circulaire Materials), haar stakeholders en een gezamenlijk gedragen visie de economische toekomstbestendige bouwsteen hiervoor.

Vanwege de economische impact en het belang daarvan voor Fryslân is er een zesde speerpunt Gastvrijheidseconomie. In dit programma is het onderdeel Toerisme en Recreatie, 4.5., dan ook opgenomen. Aansluitend op de aangegeven ambities vanuit de beleidsnota economie werken we met onze visie op Gastvrij Fryslân 2028 samen met de Triple Helix partners eraan dat Friese inwoners profijt hebben van een slimme groei van het toerisme. 

Verbonden partijen

Terug naar navigatie - Verbonden partijen

Onderstaande verbonden partij(en) leveren een bijdrage aan de doelen en resultaten van het programma Economie. Een overzicht met aanvullende informatie staat in paragraaf 5 van deze begroting. Betreft de volgende partijen:

  • Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij NV (NOM), Groningen
  • Friese Ontwikkelingsmaatschappij BV (FOM, voorheen Doefonds), Leeuwarden
  • Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN), Groningen
  • Gemeenschappelijke Regeling Marrekrite, Leeuwarden
  • Gemeenschappelijke Regeling Waddenfonds, Leeuwarden

Wat mag het gaan kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het gaan kosten?

 

 

Lasten en baten programma 4 Economie
Bedragen x € 1.000,- Realisatie 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026
Totaal lasten 32.550 42.408 23.956 8.237 4.537 3.934
Totaal baten 3.164 4.263 1.748 1.584 491 372
Saldo van lasten en baten 29.386 38.145 22.208 6.654 4.047 3.562

Toelichting

De toelichting op de grootste verschillen tussen de jaren staat bij de afzonderlijke beleidsvelden beschreven. Binnen de beleidsvelden zijn de vijf programmalijnen verwerkt. Dit sluit aan bij de Brede welvaart ambitie, waar het in essentie gaat over het welzijn van mensen en dat is een breder kader dan de beleidsvelden. 

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel

 

 

Beleidsveld Realisatie 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026
Lasten
4.1 Innovatie en circulaire economie 7.771 8.841 3.526 1.318 1.349 746
4.2 Versterking (internationaal) ondernemerschap en vestigingsklimaat 694 3.858 2.156 614 14 14
4.3 Economische structuurversterking 10.454 9.929 7.486 1.211 0 0
4.4 Noordelijke/landelijke/Europese samenwerking en lobby 2.517 5.118 2.796 2.127 208 208
4.5 Toerisme en recreatie 11.115 14.661 7.993 2.967 2.967 2.967
Totaal lasten 32.550 42.408 23.956 8.237 4.537 3.934
Baten
4.1 Innovatie en circulaire economie 632 951 302 213 118 0
4.2 Versterking (internationaal) ondernemerschap en vestigingsklimaat 0 0 0 0 0 0
4.3 Economische structuurversterking 1.305 0 0 0 0 0
4.4 Noordelijke/landelijke/Europese samenwerking en lobby 572 1.024 988 998 0 0
4.5 Toerisme en recreatie 655 2.287 457 372 372 372
Totaal baten 3.164 4.263 1.748 1.584 491 372
Saldo van lasten en baten 29.386 38.145 22.208 6.654 4.047 3.562

Beleidsveld 4.1. Innovatie en circulaire economie

Wat zien we?

Terug naar navigatie - Wat zien we?

Innovatie en de transitie naar circulaire economie dragen bij aan onze overkoepelende vier economische ambities. Onze inzet in dit beleidsveld loopt via twee programmalijnen uit de beleidsnota economie, te weten: programmalijn 1: Ondernemend Fryslân en programmalijn 4: Verbonden Fryslân. Hierbinnen zien we de trend van de terugloop van de beroepsbevolking . In het bestuursakkoord ‘Geluk op 1’ hebben wij als ambitie geformuleerd dat Fryslân de MKB-vriendelijkste provincie van Nederland en meest circulaire regio van Europa wordt. Om hiertoe te kunnen bijdragen willen we het MKB niet alleen in brede zin ondersteunen, maar ook in de route naar circulair ondernemen met – daar waar mogelijk – behulp van noordelijke, landelijke en/of Europese regelingen.

Figuur: Fryslân telt grofweg 4350 bedrijven die bewust of onbewust bijdragen aan de circulaire economie. Deze bedrijven zijn goed voor ruim 18.000 banen. Zowel het aantal bedrijven als banen laat een stijgende trend zien.  Bron: werkgelegenheidsregister, provincie Fryslân/ Planbureau voor de leefomgeving.

 

Externe ontwikkelingen

Terug naar navigatie - Externe ontwikkelingen

De economische doelen zijn in de RIS3 voor Noord-Nederland in vier grote en kansrijke transities geïdentificeerd: de transities van een lineaire naar een circulaire economie, van fossiele naar duurzame energie, van analoog naar digitaal en van zorg naar positieve gezondheid. We willen met al onze instrumenten zo veel mogelijk de economische kansen die deze transities bieden verzilveren. Extra aandacht is nodig voor de transitie naar een digitale samenleving. 

Taak-, rol- en budgetvrijheid

Terug naar navigatie - Taak-, rol- en budgetvrijheid

 

Taakvrijheid
De taakvrijheid op het economische domein is groot. Voor het stimuleren van kennis en innovatie door provincies bestaat geen wettelijk kader. Er is sprake van volledig autonoom beleid (maar wel een provinciale kerntaak).

Rolvrijheid
Vanwege het volledig autonome karakter van onze bemoeienissen met de regionale economie is ook de rolvrijheid in principe groot. We werken ons beleid, ambities en doelen regionaal uit met het IPF en VCF en noordelijk vanuit de Regionale Innovatie Strategie Smart Specialisation (RIS3) en landelijk vanuit de Kennis- en Innovatie Agenda. Ook vervullen we hierin een voorbeeldrol, door zelf zoveel mogelijk circulair in te kopen en een stimulerende rol als launching customer voor innovatieve en/of circulaire experimenten.  

Budgetvrijheid
Bij de structurele budgetten valt onder overeenkomst de bijdrage aan het IPO voor de kerntaak regionale economie. Bij de tijdelijke budgetten valt onder beleid belegd het budget voor innovatiecluster Drachten, innovatiepact Fryslân, VCF,  diverse subsidieregelingen die zijn opengesteld en diverse Efro-Ez/Interreg projecten. Bij de Friese Ontwikkelmaatschappij (FOM) is een deel (€ 19 mln.) van het revolverend budget nog beschikbaar. Deze middelen zijn niet in bovenstaande grafieken opgenomen omdat dit alleen revolverend kan worden uitgezet. Er is budgetvrijheid bij het structurele budget agenda economie (€ 0,67 mln). 
Bij de tijdelijke budgetten is nog budgetvrijheid bij MKB voucher (€ 1,3 mln), brede welvaart (€ 0,9 mln) en jaarplan circulair (€ 0,4 mln).

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 4.1.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 4.1.
  • We willen dat steeds meer Friese bedrijven bijdragen aan Circulaire economie
  • We willen dat het aantal structurele banen in de circulaire economie toeneemt.
  • We willen innovaties stimuleren om het Friese MKB aan te jagen zich te blijven ontwikkelen en daarmee het aantal innovatieve duurzame MKB-ers te laten stijgen in Fryslân. 

Doel indicatoren

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2023

Stimuleren Circulaire Economie 

Steeds meer bedrijven dragen bij aan de Circulaire economie

> 10% t.o.v. voorgaand jaar

(4380 in 2021)
Stimuleren Circulaire Businessmodellen Het aantal structurele banen in de circulaire economie neemt toe.

> 10% t.o.v. voorgaand jaar

(18.000 banen in 2021)

Wat gaan we daarvoor doen in 2023?

Resultaat indicatoren

Terug naar navigatie - Resultaat indicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2023
Innovatie project Project Circo Tracks om MKB-ers in aanraking laten komen met Circulaire businessmodellen.   10 deelnemers
Innovatie Regeling Via Subsidie Voucherregeling MKB-ers stimuleren aanvraag te doen voor circulaire innovaties. 40 aanvragen van de in totaal 300 beschikbare aanvragen.
Innovatie programma Innovatieve startups begeleiden vanuit het Founded in Fryslân programma om succesvol te worden. Minimaal 10
Circulaire economie Investeringsprogramma voor de vijf speerpunten (watertechnologie, Agrifood, HTSM, Circulaire materialen en Maritiem) Vijf investeringsprogramma’s gereed

 

Wat mag het gaan kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het gaan kosten?

 

 

Bedragen x € 1.000,- Realisatie 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026
Totaal lasten 7.771 8.841 3.526 1.318 1.349 746
Totaal baten 632 951 302 213 118 0
Saldo van lasten en baten 7.138 7.890 3.224 1.105 1.231 746
Terug naar navigatie - Toelichting

Toelichting

De begrote lasten dalen van 2022 naar 2023 met ca. € 5,3 mln. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de in 2022 begrote budgetten FACT fase 2, Sterk Fries ondernemerschap, de op het programma begrote maatregelen uit het No & Moarn pakket en de toegekende cofinanciering op Waddenfonds EZ/EFRO en Interreg. De cofinancierings-middelen zijn opgenomen in programma 7 (Algemene Dekkingsmiddelen) en worden op projectbasis ingezet in programma 4. Na 2025 zijn de meeste budgetten die bij het bestuursakkoord zijn toegekend, beëindigd en bestaat de begroting enkel uit het structurele budget Agenda Economie en de IPO bijdrage Regionale economie.  
 
Onderstaande voorstellen uit de kadernota zijn verwerkt in bovenstaande tabel. 

Voorstellen kadernota                                                          Bedragen x € 1.000
Omschrijving 2023 2024 2025 2026
Lasten
M10 Financiering ICD 0 440 440 0
Totaal lasten 0 440 440 0

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel

 

 

Specificatie Exploitatie Ambitie omschrijving Realisatie 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026
Lasten
Innovatie en circulaire economie algemeen 664 545 443 205 675 675
Versterken internationalisering en innovatie MKB 67 75 74 75 71 71
Structurele budgetten 731 620 517 280 746 746
Innovatie en circulaire economie algemeen 150 100 0 0 0 0
Kennisontwikkeling circulaire economie 345 1.605 591 300 0 0
Versterken internationalisering en innovatie MKB 1.139 1.375 1.460 440 440 0
Behoud en ontwikkeling talent voor Fries MKB 928 798 407 0 0 0
Onderwijsakkoord en RUG Campus 25 150 15 0 0 0
Innovatie en circulaire economie overig 36 510 15 0 0 0
Tijdelijke budgetten 2.623 4.537 2.487 740 440 0
Versterken internationalisering en innovatie MKB 467 1.080 0 0 0 0
Behoud en ontwikkeling talent voor Fries MKB 368 496 0 0 0 0
Europa 3.098 2.108 521 298 163 0
Innovatie en circulaire economie overig 334 0 0 0 0 0
Reserves 4.267 3.684 521 298 163 0
Behoud en ontwikkeling talent voor Fries MKB 150 0 0 0 0 0
Overlopende Passiva 150 0 0 0 0 0
Totaal lasten 7.771 8.841 3.526 1.318 1.349 746
Baten
Innovatie en circulaire economie algemeen 8 0 0 0 0 0
Structurele budgetten 8 0 0 0 0 0
Europa 474 951 302 213 118 0
Reserves 474 951 302 213 118 0
Behoud en ontwikkeling talent voor Fries MKB 150 0 0 0 0 0
Overlopende Passiva 150 0 0 0 0 0
Totaal baten 632 951 302 213 118 0
Saldo van lasten en baten 7.138 7.890 3.224 1.105 1.231 746

Beleidsveld 4.2. Versterking (internationaal) ondernemerschap en vestigingsklimaat

Wat zien we?

Terug naar navigatie - Wat zien we?

Versterking van (internationaal) ondernemerschap en het vestigingsklimaat dragen bij aan onze overkoepelende economische ambities. Onze inzet loopt via drie programmalijnen uit de beleidsnota economie, te weten: programmalijn 1: Ondernemend Fryslân en programmalijn 2: Aantrekkelijk Fryslân en programmalijn 3: Werkend Fryslân. . In het bestuursakkoord ‘Geluk op 1’ hebben wij als doelstelling geformuleerd dat in Fryslân steeds meer MKB-ers doen aan internationale handel. 

(Innovatieve) producten moeten ook verkocht worden. In het verleden bleek dat als producten moeten concurreren op de wereldmarkt, dit ook sterk bijdraagt aan vernieuwing. Daarom gaan we het MKB ondersteunen bij internationale marktontwikkeling en -verkenning en door middel van een exportfinanciering (bij de FOM). We hebben de ambitie dat in 2023 weer meer Friese bedrijven internationaal actief zijn t.o.v. 2019. 

Figuur: Volgens het CBS was in 2021 bij 8,1% van de Friese bedrijven sprake van internationale handel. Hiervan is sprake wanneer een bedrijf op jaarbasis voor minstens 5000 euro importeert of voor minstens 5000 euro exporteert. Landelijk ligt het percentage bedrijven met internationale handel op 9,1%. Ten opzichte van 2012 (7,4%) is het aandeel bedrijven met internationale handel in Fryslân gestegen. Landelijk nam dit aandeel af van 10,2% naar 9,1%. Bron: CBS

Externe ontwikkelingen

Terug naar navigatie - Externe ontwikkelingen

Wij willen ondernemerschap en een aantrekkelijk vestigingsklimaat blijven stimuleren. We richten we ons op investeringen in een aantrekkelijk en onderscheidend vestigingsklimaat om meer ondernemers aan de provincie te binden. Hierbij zetten we strategisch in op onze vijf speerpunten en willen dit uitdragen via de doorlopende activatie van het merk TopDutch 2.0. Samen met alle noordelijke partijen moet TopDutch 2.0 bijdragen om de noordelijke regio te positioneren als een zeer aantrekkelijke vestigingsplek, met daarbinnen aandacht voor onze vijf speerpunten via thematische campagnes (on- en offline). Binnen Fryslân hebben we daarnaast samen met de vier grote Friese gemeenten (F4-gemeenten) een acquisitieconvenant gesloten. Dit willen we graag met meerdere Friese gemeenten uitbreiden.

Wij realiseren ons hierbij dat nieuwe (circulaire) bedrijvigheid en bedrijfslocaties ook negatieve effecten op de brede welvaart kunnen hebben. Bijvoorbeeld door het innemen van schaarse ruimte of veel energieverbruik. Bij beslissingen over ons vestigingsklimaat gebruiken wij daarom te allen tijde alle indicatoren van brede welvaart als ons afwegingskader. 

De demografische ontwikkeling
Een urgente opgave voor onze economie is het omgaan met de dalende bevolkingstrend. De potentiële beroepsbevolking daalt van 406.800 (62,5%) naar 335.600 (55%) in 2050. Een absolute afname van 71.000 mensen die in potentie inzetbaar zijn voor werk (Prognose Fryslân 2020). De grote daling van de potentiële beroepsbevolking betekent dat we met minder mensen hetzelfde werk moeten blijven uitvoeren willen we het huidige welzijnsniveau vasthouden. 

Taak-, rol- en budgetvrijheid

Terug naar navigatie - Taak-, rol- en budgetvrijheid

 

Taakvrijheid
De taakvrijheid op het economische domein is groot. Voor het versterken van (internationaal) ondernemerschap en vestigingsklimaat door provincies bestaat geen wettelijk kader. Er is sprake van volledig autonoom beleid (maar wel een provinciale kerntaak).

Rolvrijheid
Vanwege het volledig autonome karakter van onze bemoeienissen met de regionale economie is ook de rolvrijheid in principe groot. Belangrijke partners  om het bedrijfsleven te ondersteunen zijn Ynbusiness, de provinciale exportsubsidie, de Oranjewoud Academy, de NOM, IWCN, Friese Exportclub, het WTC en de Friese kennisinstellingen (NHL Stenden). Voor acquisitie werken we samen met de vier grote Friese gemeenten, waarmee we een acquisitieconvenant hebben gesloten en welke we graag met andere gemeenten willen uitbreiden.

Budgetvrijheid
Bij de tijdelijke budgetten zijn de volgende budgetten beleidsmatig belegd: subsidie aan IPF YnBusiness, ITS/WTC en Topdutch/acquisitie en het openstellen van de regeling export medewerkers. Bij de tijdelijke budgetten is budgetvrijheid bij het budget bdrijventerreinen (€ 2 mln.), vestigingsregeling (€ 0,6 mln), internationaal ondernemen (€ 0,22 mln) en landenbeleid (€ 0,1 mln).

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 4.2.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 4.2.
  • We streven naar een onderscheidend Fries vestigingsklimaat door onze vijf speerpunten watertechnologie, agrifood, circulaire materialen, HTSM en maritiem als niche in te zetten
  • We willen dat in aantallen steeds meer Friese bedrijven gaan exporteren. 

Doel indicatoren

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2023
Stimuleren internationale handel Het aantal Friese bedrijven dat aan internationale handel doet Friese bedrijven dat aan internationale handel doet is gelijk aan Nederlands gemiddelde

Wat gaan we daarvoor doen in 2023?

Resultaat indicatoren

Terug naar navigatie - Resultaat indicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2023
Vestigingsklimaat Investeringsprogramma voor de vijf speerpunten (watertechnologie, Agrifood, HTSM, Circulaire materialen en Maritiem) 5 investeringsagenda’s voor Watertechnologie, Agrifood, Circulaire Materialen, HTSM en Maritieme Technologie.
Vestigingsklimaat Beleid duurzame bedrijventerreinen ontwikkelen vanuit de REOS (Ruimtelijke Economische Ontwikkel Strategie) Pilot ontwikkelen voor vijf  circulaire bedrijventerreinen in provincie Fryslân
Vestigingsklimaat NOM ontvangt een subsidie voor het uitvoeren van het TopDutch programma. 1 gerichte campagne uitvoeren die aansluit bij de vijf speerpunten van Fryslân
Versterken ondernemerschap Regeling internationaal ondernemen om aantal aantal exporterende bedrijven te laten stijgen. 10 aanvragen om daarmee % Friese bedrijven dat exporteert richting landelijk gemiddelde te laten stijgen.
Versterken ondernemerschap Leningen / participaties vanuit FOM verstrekken aan Friese MKB ter versterking (internationaal) ondernemerschap en vestigingsklimaat 8 leningen / participaties verstrekken, waarvan 3 op gebied van exportfinanciering
Versterken ondernemerschap Friese MKB adviseren om een andere invalshoek te verkrijgen op een probleem/uitdaging om zo het ondernemerschap te versterken. 700 unieke gesprekken door Ynbusiness over versterken ondernemerschap, waarvan 200 over export

 

Wat mag het gaan kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het gaan kosten?

 

 

Bedragen x € 1.000,- Realisatie 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026
Totaal lasten 694 3.858 2.156 614 14 14
Totaal baten 0 0 0 0 0 0
Saldo van lasten en baten 694 3.858 2.156 614 14 14
Terug naar navigatie - Toelichting

Toelichting 

De begrote lasten zijn ten opzichte van de begroting 2022 € 1,7 mln. lager voornamelijk omdat bij de beraps en de jaarrekening 2021 voor € 1,4 mln aan tijdelijke budgetten doorgeschoven zijn naar 2022. Door de tijdelijkheid van de budgetten (periode bestuursakkoord) daalt de begroting na 2023. De meerjarenbegroting na 2024 bestaat enkel nog uit het structurele budget Bedrijvencontactdagen. 

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel

 

 

Specificatie Exploitatie Ambitie omschrijving Realisatie 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026
Lasten
Versterken internationalisering en innovatie MKB 0 14 14 14 14 14
Structurele budgetten 0 14 14 14 14 14
Versterking (internationaal) ondernemerschap en vestigingsklimaat algemeen 0 461 0 0 0 0
Kennisontwikkeling circulaire economie 487 79 0 0 0 0
Versterken internationalisering en innovatie MKB -46 3.304 2.142 600 0 0
Tijdelijke budgetten 441 3.844 2.142 600 0 0
Kennisontwikkeling circulaire economie 26 0 0 0 0 0
Versterken internationalisering en innovatie MKB 227 0 0 0 0 0
Reserves 252 0 0 0 0 0
Totaal lasten 694 3.858 2.156 614 14 14
Baten
Totaal baten 0 0 0 0 0 0
Saldo van lasten en baten 694 3.858 2.156 614 14 14

Beleidsveld 4.3. Economische structuurversterking

Wat zien we?

Terug naar navigatie - Wat zien we?

We werken aan economische structuurversterking via de inzet vanuit drie programmalijnen uit de beleidsnota economie: programmalijn 3: Werkend Fryslân en programmalijn 4: Verbonden Fryslân en programmalijn 5: Coöperatief Fryslân 

Het doel wat we willen bereiken met economische structuurversterking is dat de Friese economie toekomstbestendig en maatschappelijk relevanter wordt. Dit doen we door het vergroten van de wendbaarheid en weerbaarheid van ondernemers in Fryslân. Hierdoor kunnen zij snel en krachtig inspelen op veranderingen, kunnen zij groeien, kunnen ze bijdragen aan de grote transities en kunnen ze tegen een stootje. 

Aanwas en doorgroei MKB in Fryslân. 
Fryslân heeft een echte MKB-economie. Het MKB draagt optimaal bij aan de leefbaarheid van de regio, ook dankzij de gastvrijheidseconomie en de zich snel aanpassende verzorgende economie. In Fryslân onderscheiden we vijf economische speerpunten waar we (internationaal) onderscheidend in zijn: watertechnologie, agrofood, high tech systems & materials (HTSM), maritieme technologie en circulaire materialen (plastics, chemie, bouw, etc.). Tot slot heeft de coronacrisis ons geleerd dat het belangrijk is dat ondernemers verandervaardig zijn om in te kunnen spelen op onverwachte ontwikkelingen. 

Aansluiting vraag aanbod onderwijs - arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt verandert de komende decennia aanzienlijk. Door de transitie naar een circulaire economie zullen er banen uit ‘oude’ sectoren verdwijnen die plaats maken voor nieuwe banen in bijvoorbeeld de duurzame energie en industrie, banen waar mensen voor moeten worden opgeleid. Technologische ontwikkelingen, flexibilisering, digitalisering en robotisering zorgen bovendien voor een nieuwe dynamiek op de arbeidsmarkt. Het leidt tot nieuwe banen die nu nog niet bekend zijn. Het leidt tot veranderde functies en eisen aan werknemers. Voor Fryslân, met een relatief grote vertegenwoordiging van het MBO, is dit een specifieke uitdaging. 

Figuur: als gevolg van een toenemende vraag en een afnemend aanbod neemt de krapte op de arbeidsmarkt toe. Als gevolg van corona was de krapte in 2020 tijdelijk minder groot. Bron: UWV, bewerking provincie Fryslân 

Externe Ontwikkelingen

Terug naar navigatie - Externe Ontwikkelingen

In noordelijk verband heeft de Economic Board Noord-Nederland de maatschappelijke opgaven vertaald in een viertal transitieopgaven voor Noord-Nederland. Dit is vastgelegd in de Regionale Innovatie Strategie (hierna RIS3), die we steeds als uitgangspunt gebruiken. In Fryslân vullen we dit in met het vormen van 5 kansrijke clusters van bedrijven en kennisinstellingen binnen ons ecosysteem, waarmee we hierbinnen een niche uitwerken, waarmee we onderscheiden. 

Toelichting Economische Structuurversterking

Terug naar navigatie - Toelichting Economische Structuurversterking

De RUG Campus Fryslân, de Europese watertechnologiehub en het Innovatiecluster Drachten werden altijd opgevoerd in het overzicht met grote projecten. Recent is dit overzicht opgeschoond en zijn deze twee projecten afgevoerd van deze lijst. In deze paragraaf wordt nu kort de stand van zaken van beide projecten beschreven. 

  • De Watercampus heeft de ambitie verder door te groeien tot een internationale toonaangevende watertechnologiehub. De gemeente Leeuwarden en de provincie Fryslân hebben in maart 2021 een verklaring afgegeven waarin opnieuw de intentie wordt uitgesproken instituut Wetsus langjarig financieel te ondersteunen tot in ieder geval 2030. 
    In mei 2022 is bekend geworden dat Wetsus de komende 10 jaar financiële ondersteuning van het Rijk zal ontvangen. 
  • Het Innovatiecluster Drachten (ICD) wordt sinds 2013 ondersteund door de provincie en is in die periode gegroeid van 6 naar 23 bedrijven uit de drie Noordelijke provincies. De gemeente Smallingerland heeft voor de periode 2023-2025 een bijdrage gereserveerd. Doel is door de verdere doorontwikkeling het Noordelijke HTSM ecosysteem te versterken.  
  • De RUG Campus Fryslân heeft van gemeente en provincie afgelopen jaren subsidie ontvangen voor de realisatie van een University College, een Master College en een International Graduate and Research School (IGRS). Met RUG Campus Fryslân wordt een impuls gegeven aan de economische structuur en het innovatievermogen van Fryslân. Tevens vormt de RUG Campus Fryslân in de economische structuur de kop op de Friese onderwijsketen. 

Taak-, rol- en budgetvrijheid

Terug naar navigatie - Taak-, rol- en budgetvrijheid

 

Taakvrijheid
De taakvrijheid op het economische domein is groot. Voor het stimuleren van structuurversterking door provincies bestaat geen wettelijk kader. Er is sprake van volledig autonoom beleid (maar wel een provinciale kerntaak).

Rolvrijheid
Vanwege het volledig autonome karakter van onze bemoeienissen met de regionale economie is ook de rolvrijheid in principe groot.  Bij het onderwerp Human Capital is de rol van de provincie vooral signalerend, verbindend en agenderend. Het Rijk, de arbeidsmarktregio’s en de onderwijs- en kennisinstellingen hebben de regulerende en uitvoerende verantwoordelijkheid. Om innovatie en groei van stuwende bedrijvigheid aan te jagen stimuleren we het vormen en versterken van onze kansrijke clusters van bedrijven of broedplaatsen waar ondernemers en kennisinstellingen elkaar kunnen vinden en samen kunnen werken aan actuele vraagstukken. Als provincie willen we mee investeren in sterke clusters en rond deze clusters sterke ecosystemen vormen. 

Budgetvrijheid
Bij de tijdelijke budgetten vallen onder beleid belegd de budgetten voor RUG Campus Fryslân, Wetsus, Dairy Valley en watercampus actieplan. Er is budgetvrijheid bij de tijdelijke budgetten water circulair (€ 1,9 mln), wurktalent (€ 1,2 mln), wielerronde (€ 0,4 mln) en programma waddenkust (€ 0,1 mln). 

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 4.3.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 4.3.

Om in te spelen op de krimpende arbeidsmarkt willen we ons richten op duurzame banen en daarmee de toegevoegde waarde per arbeidskracht in Fryslân vergroten (in 2020 gem. 59.175 Euro), om zo met minder mensen / minder uren minimaal een zelfde verdienvermogen te behouden.

Doel indicatoren

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2023
Economische structuurversterking Krapte op arbeidsmarkt reduceren door aandacht voor duurzame banen (Lycias-onderzoek) Krapte op de arbeidsmarkt loopt niet verder op
Realiseren duurzame banen Toegevoegde waarde per arbeidskracht in Fryslân Stijging van duurzame banen om daarmee de toegevoegde waarde per arbeidskracht in Fryslân jaarlijks te laten stijgen.

Wat gaan we daarvoor doen in 2023?

Resultaat indicatoren

Terug naar navigatie - Resultaat indicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2023
Economische structuurversterking Samenwerken in ecosysteem om onderscheidend te zijn door niches in kansrijke clusters door te ontwikkelen 5 investeringsagenda’s voor Watertechnologie, Agrifood, Circulaire Materialen, HTSM en Maritiem.
Economische structuurversterking Bijdrage aan WaterCampus, Innovatiecluster Drachten, Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics, Agrifood en Maritiem Stijging bruto arbeidsparticipatie t.o.v. vorig jaar
Economische structuurversterking Bijdrage aan WaterCampus, Innovatiecluster Drachten, Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics, Agrifood en Maritiem Stijging gemiddeld besteedbaar inkomen en Bruto Regionaal product
Economische structuurversterking Uitwerken Fries Onderwijsakkoord om te komen tot doorlopende leerlijnen.  Verhouding werkzame personen t.o.v. totale bevolking en bruto regionaal product monitoren

 

Wat mag het gaan kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het gaan kosten?

 

 

Bedragen x € 1.000,- Realisatie 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026
Totaal lasten 10.454 9.929 7.486 1.211 0 0
Totaal baten 1.305 0 0 0 0  0
Saldo van lasten en baten 9.149 9.929 7.486 1.211 0 0
Terug naar navigatie - Toelichting

Toelichting

De begrote lasten dalen in 2023 met € 2,5 mln. ten opzichte van 2022. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de eindige budgetten die in het kader van No & Moarn in 2022 in de begroting zijn opgenomen (€ 1,3 mln)  en daling in de last RUG Campus (€ 921.000). In 2024 bestaat de begrote lasten enkel nog uit budgetten Watercampus actieplan (€ 125.000), Continuering Wetsus (€ 400.000) en Water circulair (€ 686.000). Deze budgetten zijn tevens eindig in 2024. In 2021 is een bate gerealiseerd op de Breedband lening voor rente en aflossing. Per 2022 is Breedband op een andere wijze in de begroting verwerkt, waardoor deze op dit beleidsveld niet meer zichtbaar is.

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel

 

 

Specificatie Exploitatie Ambitie omschrijving Realisatie 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026
Lasten
Economische structuurversterking algemeen 63 78 0 0 0 0
Kennisontwikkeling circulaire economie 952 832 1.000 686 0 0
Versterken internationalisering en innovatie MKB 6.345 4.585 3.440 525 0 0
Behoud en ontwikkeling talent voor Fries MKB 1.289 1.268 800 0 0 0
Economische structuurversterking overig 1.451 101 101 0 0 0
Tijdelijke budgetten 10.100 6.864 5.341 1.211 0 0
Versterken internationalisering en innovatie MKB -2.674 303 303 0 0 0
Onderwijsakkoord en RUG Campus 3.027 2.762 1.841 0 0 0
Reserves 354 3.065 2.145 0 0 0
Totaal lasten 10.454 9.929 7.486 1.211 0 0
Baten
Economische structuurversterking overig 1.305 0 0 0 0 0
Tijdelijke budgetten 1.305 0 0 0 0 0
Totaal baten 1.305 0 0 0 0 0
Saldo van lasten en baten 9.149 9.929 7.486 1.211 0 0

Beleidsveld 4.4. Noordelijke/landelijke/Europese samenwerking en lobby

Wat zien we?

Terug naar navigatie - Wat zien we?

Noordelijke, landelijke, Europese samenwerking en lobby is belangrijk voor het halen van onze economische ambities. We plegen onze inzet vanuit 2 programmalijnen uit de beleidsnota economie, te weten: programmalijn 4: Verbonden Fryslân en programmalijn 5: Coöperatief Fryslân. 

Om effectief en efficiënt te opereren om onze (economische) ambities te realiseren, is het van strategisch belang dat wij op verschillende schaalniveaus (noordelijk, landelijk, Europees) samenwerken vanuit een gezamenlijke visie. Het Europees economisch beleid is richtinggevend voor de koers die wij varen. In Europa loopt de beleidscyclus van 2021 – 2027. Op het landelijke schaalniveau werken wij op economisch terrein in verschillende gremia samen. Binnen de MKB Samenwerkings-agenda, ook wel het landsdelig arrangement genoemd, werken wij samen met het ministerie van Economische Zaken & Klimaat, de Nederlandse provincies en MKB Nederland. 

Externe ontwikkelingen

Terug naar navigatie - Externe ontwikkelingen

Om effectief en efficiënt te opereren om onze (economische) ambities te realiseren, is het van strategisch belang dat wij op verschillende schaalniveaus (noordelijk, landelijk, Europees) samenwerken vanuit een gezamenlijke visie. Het Europees economisch beleid is richtinggevend voor de koers die wij varen. In Europa loopt de beleidscyclus van 2021 – 2027. Op het landelijke schaalniveau werken wij op economisch terrein in verschillende gremia samen. Binnen de MKB Samenwerkings-agenda, ook wel het landsdelig arrangement genoemd, werken wij samen met het ministerie van Economische Zaken & Klimaat, de Nederlandse provincies en MKB Nederland. 

Europees schaalniveau
Fryslân is (evenals Drenthe) door de Europese Commissie aangemerkt als transitieregio. Dit houdt in dat we op een gegarandeerd aandeel aan EFRO middelen kunnen rekenen. In de programmering van het EFRO programma houden we rekening met deze status en is deze geborgd. In 2021 is de RIS3 vastgesteld en gebruikt als basis voor o.a. de EFRO programmering 2021-2027. In 2021 en 2022 is gewerkt aan de ontwikkeling van het EFRO programma, waarvan de eerste instrumenten in 2022 zijn geopend. In 2023 volgt de verdere programmering van het EFRO programma via nieuwe openstellingen. Daarnaast gaan we in 2023 aan de slag met de verdere implementatie van de RIS3. Belangrijk uitgangspunt hierbij is de verschuiving van ‘subsidie zoekt project’ naar ‘Noord-Nederland zoekt goede ideeën en projecten’.
 
Landelijk schaalniveau
Op het landelijk schaalniveau blijven we in 2023 verbonden aan de aan de verschillende gremia (KIA, MKB Samenwerkingsagenda, IPO) en dragen hierin actief het Friese en Noordelijke belang uit.
 
Noordelijk schaalniveau
De belangrijkste vraagstukken waar wij met Groningen en Drenthe gezamenlijk aan werken zijn de aansturing van de NOM met het ministerie van Economische Zaken & Klimaat, de ontwikkeling van een gezamenlijke internationale acquisitiestrategie (zie beleidsveld 4.2) en het verbeteren van onze aansturende rol binnen het noordelijke ecosysteem. Tenslotte werken we samen aan een succesvolle implementatie van onze gezamenlijke innovatiestrategie (RIS3)

Lobby

Terug naar navigatie - Lobby

We werken Noordelijk samen op lobby voor Europese fondsen. Onze ambitie is dat Noord-Nederland zowel in de periode 2021-2027 als ook daarna toegang houdt tot de strategische Europese fondsen. Wij willen als provincie altijd scherp zijn op externe ontwikkelingen die impact kunnen hebben op onze Friese ambities. Daarom houden wij zelfstandig en via het SNN een lobbyagenda bij. Op Europees niveau is het gelukt om voor Noord-Nederland voor de periode 2021-2027 een bedrag van € 108 mln. aan EFRO-middelen (+ € 19,5 mln. Rijkscofinanciering) binnen te halen. Op het terrein van circulaire economie manifesteren wij ons op landelijk en Europees niveau.  
 
Daarnaast voeden we vanuit economisch perspectief de lobby voor de komst van de Lelylijn. Daarbij is vanuit economie de verbinding met de Universiteit van het Noorden en de campussenstrategie van belang. 

Taak-, rol- en budgetvrijheid

Terug naar navigatie - Taak-, rol- en budgetvrijheid

 

Taakvrijheid
De taakvrijheid op het economische domein is groot. Voor het stimuleren van samenwerking en lobby door provincies bestaat geen wettelijk kader. Er is sprake van volledig autonoom beleid (maar wel een provinciale kerntaak).

Rolvrijheid
Vanwege het volledig autonome karakter van onze bemoeienissen met de regionale economie is ook de rolvrijheid in principe groot. In de praktijk vervullen we netwerkrol om zo de Europese ontwikkelingen te volgen en zowel zelfstandig als via SNN een lobby-agenda in te vullen. In samenwerking met gemeenten, kennisinstellingen, ondernemers en maatschappelijke instellingen proberen we te komen tot het ontwikkelen van meer en betere projecten waarmee een beroep op Europese middelen kan worden gedaan. Ook proberen we met Groningen en Drenthe een sterkere samenwerking tussen de spelers binnen de innovatieketen te creëren via de Economic Board Noord-Nederland (EBNN). In een regisserende rol sturen we samen met Groningen, Drenthe en het Ministerie van Economische zaken de NOM aan. 

Budgetvrijheid
Bij de structurele budgetten gaat het alleen om de deelnemersbijdrage aan de NOM. 
Bij de tijdelijke budgetten vallen onder overeenkomsten het samenwerkingsverband friese projectenmachine. Belegd is het budget voor Economic Board Nederland. 
Er is budgetvrijheid bij de tijdelijke budgetten financiering NOM en noordelijke clusterorganisatie (€ 2 mln.) en gezondheidsmonitor (€ 0,4 mln.). 

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 4.4.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 4.4.
  • We willen samen met de overheden, onderwijs en ondernemers meer en betere projecten opzetten, om zo onze ambitie te realiseren om € 130 mln. Europese middelen naar Fryslân te halen ter versterking van de Friese economie. 
  • We willen Europees in projecten een actieve kennispartner zijn op het gebied van Circulaire economie vanuit onze ambitie om meest circulaire regio te zijn.  
  • Noord-Nederland als een belangrijke regio in Nederland, Europa positioneren.

Doel indicatoren

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2023
Europese middelen 130 miljoen euro naar Fryslan halen  Versterking van de Friese economie en de positie in Nederland naar Kansregio.

Wat gaan we daarvoor doen in 2023?

Resultaat indicatoren

Terug naar navigatie - Resultaat indicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2023
Noordelijke/landelijke/
Europese samen-werking en lobby
Noordelijke JTF gelden inzetten voor versterken Friese economie, arbeidsmarktproblematiek.   5 Friese JTF projecten op gebied van innovatie en Human Capital realiseren om in te spelen op maatschappelijke problemen. 
Noordelijke/landelijke/
Europese samen-werking en lobby
EFRO programma bestaande uit 110 miljoen euro ism Groningen en Drenthe uitwerken om te komen tot sterke noordelijke economie vanuit RIS3.  2 nieuwe EFRO openstellingen voor Programma Noord-Nederland 2021-2027
Noordelijke/landelijke/
Europese samen-werking en lobby
EFRO gelden inzetten voor versterken Friese economie, innovatiestimulering ter stimulering van MKB vriendelijkste provincie.  Minimaal 15 miljoen euro Friese aandeel in goedgekeurde projecten
Noordelijke/landelijke/
Europese samen-werking en lobby
Kennisdelen op gebied van Circulaire economie om meest Circulaire regio te worden, te blijven.  In 3 Europese projecten op gebied van Circulaire economie deelnemen
Noordelijke/landelijke/
Europese samen-werking en lobby
Samenwerking Duitsland – Friesland/noorden verbeteren met Duitse investeringsagenda 5 Interreg projecten realiseren die bijdrage aan het economisch onderscheidend vermogen van Fryslân

 

Wat mag het gaan kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het gaan kosten?

 

 

Bedragen x € 1.000,- Realisatie 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026
Totaal lasten 2.517 5.118 2.796 2.127 208 208
Totaal baten 572 1.024 988 998 0 0
Saldo van lasten en baten 1.945 4.094 1.808 1.129 208 208
Terug naar navigatie - Toelichting

Toelichting

De begrote lasten dalen ten opzichte van de begroting 2022. Dit wordt veroorzaakt door de 
co-financiering op EFRO- en Interregprojecten. De cofinancieringsmiddelen zijn opgenomen in programma 7 (Algemene Dekkingsmiddelen) en worden op projectbasis ingezet  in programma 4. Voor 2023  en 2024  bestaan de begrote lasten uit de deelnemersbijdrage NOM/clusterorganisaties, Friese projectenmachine en middelen voor het aanjagen van Europese projecten. Vanaf 2025 is er enkel nog budget voor de deelnemersbijdrage NOM in de begroting opgenomen. Tot en met 2022 bestaan de begrote baten uit bijdragen/declaraties op Europese projecten (Interreg) en ontvangsten van de deelnemende partijen aan de Friese Projecten Machine. De samenwerking FPM is tot en met 2024 in de begroting opgenomen hetgeen verklaart dat er na 2024 geen baten meer begroot zijn. 

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel

 

 

Specificatie Exploitatie Ambitie omschrijving Realisatie 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026
Lasten
Versterken internationalisering en innovatie MKB 199 202 208 208 208 208
Structurele budgetten 199 202 208 208 208 208
Noordelijke/landelijke/Europese samenwerking en lobby algemeen 100 75 75 0 0 0
Kennisontwikkeling circulaire economie 0 405 0 0 0 0
Versterken internationalisering en innovatie MKB 516 1.269 898 448 0 0
Europa 232 620 627 473 0 0
Tijdelijke budgetten 848 2.370 1.600 921 0 0
Noordelijke/landelijke/Europese samenwerking en lobby algemeen 0 67 0 0 0 0
Europa 1.428 1.672 0 0 0 0
Reserves 1.428 1.739 0 0 0 0
Noordelijke/landelijke/Europese samenwerking en lobby algemeen 43 0 0 0 0 0
Europa 0 808 988 998 0 0
Overlopende Passiva 43 808 988 998 0 0
Totaal lasten 2.517 5.118 2.796 2.127 208 208
Baten
Noordelijke/landelijke/Europese samenwerking en lobby algemeen 25 0 0 0 0 0
Europa 4 25 0 0 0 0
Tijdelijke budgetten 29 25 0 0 0 0
Europa 500 191 0 0 0 0
Reserves 500 191 0 0 0 0
Noordelijke/landelijke/Europese samenwerking en lobby algemeen 43 0 0 0 0 0
Europa 0 808 988 998 0 0
Overlopende Passiva 43 808 988 998 0 0
Totaal baten 572 1.024 988 998 0 0
Saldo van lasten en baten 1.945 4.094 1.808 1.129 208 208

Beleidsveld 4.5. Toerisme en recreatie

Wat zien we?

Terug naar navigatie - Wat zien we?

De toeristische sector is een sector die verweven is met vele andere opgaven en heeft afgelopen jaren ook aangetoond veerkrachtig en flexibel te zijn. Daarbij klinken ook in Fryslân steeds vaker geluiden dat toerisme vooral bij moet dragen aan een mooier en gelukkiger Fryslân voor iedereen, voor inwoners én gasten. 

Onze ambitie is dat Friese inwoners profijt hebben van een slimme groei van het toerisme in onze provincie. Dat is de missie uit onze beleidsnota Gastvrij Fryslân 2028. Dit betekent dat wij inzetten op een gebalanceerde groei van recreatie en toerisme met een goede spreiding over de hele provincie, een verlenging van het seizoen en het aantrekken van nieuwe doelgroepen, zoals een versterking van de zakelijke markt en het inzetten op meer cultuurtoerisme (naast natuurlijk ook het blijven inzetten op bestaande doelgroepen als jonge gezinnen). Recreatie en toerisme moeten zo, naast economische ontwikkeling, bijdragen aan een prettige en gezonde woon- en leefomgeving, bijdragen aan het behoud van natuur- en cultuurerfgoed en leiden tot toekomstbestendige banen (people, planet, profit). Zo dragen recreatie en toerisme bij aan brede welvaart.

Externe ontwikkelingen

Terug naar navigatie - Externe ontwikkelingen

De Corona-maatregelen hebben in 2020 en 2021 een grote impact gehad op de sector. Inwoners zijn kritisch over de opkoop van huizen in de dorpskernen voor toerisme en over parken die verkocht worden aan soms buitenlandse investeerders. Het vraagstuk van betaalbaarheid van vakanties en het bieden van aanbod voor elke beurs speelt hier ook. Er is discussie over de druk op de ruimte en het landschap. Duurzaamheid en circulariteit zijn steeds belangrijker. 

Zo'n 70% van de bestedingen in de sector is van de eigen inwoners. Daarmee is de sector ook van grote betekenis voor de eigen inwoners. De verwachting is dat het aantal bezoekers zal blijven toenemen, terwijl het personeelstekort stijgt. We werken met alle partijen in de triple helix netwerkstructuur aan een “bewuste bestemming”: wat voor Gastvrij Fryslân willen we zijn en voor wie, met welk toeristisch aanbod dat daarbij hoort. 

Groepsaccomodaties/bruine zeilvaart zijn de meest getroffen categorieën van de coronapandemie. Op de Waddeneilanden constateren wij een ombouw van groepsaccomodaties in kleinere verblijfsappartementen. Hierdoor ontstaat een verschuiving in doelgroep met als gevolg dat toekomstige generaties minder in aanraking komen met deze regio.

Bezoekers 
Het effect van Corona is hieronder te zien. Na een flinke dip in 2020 lag zowel het aantal bezoekers als het aantal overnachtingen in 2021 weer rond het niveau van de afgelopen jaren. Wel was er sprake van een forse verschuiving naar de herkomst. In 2021 waren er 22% meer overnachtingen door Nederlanders dan in 2019. Het aantal overnachtingen door buitenlanders lag daarentegen in 2021 maar liefst 61% lager dan in 2019. Bron: CBS

Banen 
Lag in 2019 het aantal banen in de gastvrijheidsector nog op 21.755, in 2020 was dit als gevolg van Corona-maatregelen gedaald met 5,7% tot 20.505 en in 2021 daalde het verder tot 20.370. Deze cijfers geven de situatie weer per 1 april en hebben zowel betrekking op fulltime als parttime banen. De daling trad volledig  in de kleine banen (tot 15 uur per week) met een daling van 17% tussen 2019 en 2021. Het aantal grote banen lag in 2020 wel ca. 3,6% lager dan in 2019, maar had zich in 2021 alweer volledig hersteld. (Bron: Werkgelegenheidsregister)

Taak-, rol- en budgetvrijheid

Terug naar navigatie - Taak-, rol- en budgetvrijheid

 

Taakvrijheid
Voor het stimuleren van toerisme en recreatie door provincies bestaat geen wettelijk kader. Er is sprake van volledig autonoom beleid.

Rolvrijheid
Vanwege het volledig autonome karakter van onze bemoeienissen met de regionale economie is ook de rolvrijheid in principe groot. Echter, door Europese wetgeving en subsidieregelingen en de marktmeestertaak van Rijk en Europa liggen sommige provinciale rollen (bijvoorbeeld medefinancier, ondersteuning projectontwikkeling) meer voor de hand dan andere.
Momenteel vervullen we een stimulerende rol door enkele instellingen structureel te ondersteunen. Tijdelijk is die stimulerende rol versterkt door een regeling binnen het No en Moarn voor de sector . Daarnaast is sprake van een faciliterende rol, waarin we de sector bijeen brengen om na te denken over de wenselijke richtingen (en recent, reactie op corona).

Budgetvrijheid
Bij de structurele budgetten valt onder overeenkomst onze bijdrage aan de gemeenschappelijke regeling Marrekrite. Beleidsmatig belegd zijn de boekjaarsubsidie aan St. Merk Fryslân en de subsidie voor Toerisme Alliantie Fryslân. 
Bij de tijdelijke budgetten vallen onder overeenkomst de investeringsagenda oostelijke poort merengebied en de nieuwe afsluitdijk onderdeel beleefcentrum. Bij beleid belegd gaat het om de subsidie aan St. Merk Fryslân voor destinationmarketing en waterrecreatie, SEFF, actieplan vitale logiesaccomodaties, wandelnet en fietsplatform.
Er is budgetvrijheid bij de structurele budgetten Slimme groei (€ 1,2 mln) en toeristische data op orde (€ 0,1 mln). 
Bij de tijdelijke budgetten is nog budgetvrijheid bij structuurversterking gastvijheidssector (€ 0,8 mln), vitale waterrecreatie (€ 0,77 mln), beleefcentra en rondgangen friese bedrijven (€ 0,75 mln), dagrecreatieve netwerken (€ 0,67 mln) en toeristische data op orde (€ 0,6 mln).

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 4.5.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 4.5.
  1. We willen dat Toerisme bijdraagt aan een prettige en gezonde woon- en leefomgeving, door:
    •    Een gebalanceerde groei en spreiding van toerisme te stimuleren over heel Fryslân en jaarrond.
    •    Toerisme als een middel in te zetten als koppeling met de grote maatschappelijke opgaven. 
    •    Experimenteerruimte en koppelkansen in cross overs met retail, landbouw, bouw etc
    •    Een toename van het aantal volledig circulaire logiesbedrijven en ook de mate van sociale inclusie en laagdrempeligheid voor kwetsbare doelgroepen.
    •    Participatie van alle Friese gemeenten in de uitwisseling van toeristische data, hetzij via Data Fryslân, dan wel via een ander samenwerkingsverband en is de ondernemersdata actueel.

  2. We willen met toerisme het behoud en ontwikkeling van cultuur- en natuurerfgoed versterken, door:
    •    De groei vooral te realiseren door toeristen gericht op natuur- en cultuurerfgoed en de zakelijke markt (business mix). 
    •    Hogere bestedingen per bezoeker (cultuurtoerist en zakelijk) en een hoger herhalingsbezoek. 
    •    Een éénduidige marketingstrategie waarbij in gelaagdheid wordt samengewerkt tussen het Nationaal Bureau Toerisme en Congressen (NBTC), Merk Fryslân en de Friese organisaties voor Regiomarketing. 
    •    Een substantiële toename van het aanbod van erfgoedlogies en herbestemde karakteristieke gebouwen en monumenten 
    •    voldoende thema’s en verhaallijnen beschikbaar te maken en duidelijk ontsloten die samen een innovatief dagrecreatief aanbod vormen, gebruik makend van wandel-, fiets- en vaarnetwerken. 
    •    Met Merk Fryslan en in samenwerking met het Friese bedrijfsleven organiseren we  bezoekerscentra en educatieve rondgangen binnen bedrijven (motie VVD d.d. 29 juni 2022, nr. 2937).
    •    Er is in 2028 een diverser, vindbaar en boekbaar uniek aanbod van dagrecreatie in Fryslân, gekoppeld aan het Frysk eigene.

  3. We willen dat toerisme zorgt voor toekomstbestendige banen, door:
    •    Een programma gericht op ‘een leven lang leren’ voor alle (toekomstige)werknemers. Dit vanuit de samenwerking van ondernemers, onderwijs en overheid. 
    •    Het verbeteren van het imago en verdere professionalisering van de sector. 
    •    Volop in te zetten op digitalisering.  
    •    Elk jaar twee nieuwe living lab hubs/coöperaties erbij, gericht op innovatie met ondernemers en onderwijs.

Doel indicatoren

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2023

Ambitie 1:

De gastvrijheidseconomie draagt bij aan het  behouden van de nummer 1 positie van meest gelukkige inwoners van Nederland en instandhouding van voorzieningenniveau in onze provincie.

60% van de inwoners heeft profijt van toerisme (bewonersmonitor/CBS onderzoek)

Ambitie 2:

Door een bijdrage aan de herbestemming van cultureel erfgoed en het bevorderen van toegankelijkheid van natuurgebieden dragen we bij aan behoud en ontwikkeling van cultuur- en natuurerfgoed. In 2028 zijn 500 toeristische ondernemers circulair

Ambitie 3:

Een slimme groei van het toerisme draagt bij aan werkgelegenheid en arbeidsparticipatie voor jongere generaties en senioren. Met uitdagende banen die bijdragen aan een stijging van het welvaartsniveau (gemiddeld huishoudensinkomen). Het aantal banen (15+ uren) neemt relatief meer toe dan het aantal kleine banen (-15)

De resultaten die we willen behalen, zijn onderverdeeld in de zeven opgaven die centraal staan in het beleid ‘Gastvrij Fryslân 2028’.

Wat gaan we daarvoor doen in 2023?

Resultaat indicatoren

Terug naar navigatie - Resultaat indicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2023
Slimme groei Aantal congressen in Fryslân 10
Slimme groei Aantal projecten verlengen en verbreden seizoen 2
Slimme groei Aantal challenges op grond van No en Moarn pakket 2         5
Toekomstbestendige banen

Aantal hybride leeromgevingen
Aantal studenten dat deelneemt hybride opleiding
Aantal bedrijven dat deelneemt in programma GastvrijFryslân

2
40
18

Destinatiemanagement Aantal destinatiemanagementprojecten 3
Vitale waterrecreatie Vergroten zichtbaarheid via campagnes en beurzen 2
Vitale logies Aantal logiesaccommodaties dat heeft deelgenomen aan instrumenten 10
Vitale logies Aantal actieplannen bij gemeenten 5
Dagrecreatieve netwerken Deelname wandelnet en fietsplatform 2

 

Wat mag het gaan kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het gaan kosten?

 

 

Bedragen x € 1.000,- Realisatie 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026
Totaal lasten 11.115 14.661 7.993 2.967 2.967 2.967
Totaal baten 655 2.287 457 372 372 372
Saldo van lasten en baten 10.460 12.374 7.535 2.594 2.594 2.594

Toelichting

Terug naar navigatie - Toelichting

De daling in de lasten van 2022 naar 2023 (€ 6,7 mln.) en 2023 naar 2024 (€ 5,1 mln.) wordt voornamelijk veroorzaakt door het ritme van uitgaven bij de projecten Oudega aan het water (€ 3 mln.), Beleefcentrum Afsluitdijk (€ 2,3 mln.) en Oostelijke Poort Friese Meren (€ 1,5 mln.). Daarnaast loopt eind 2023 het tijdelijke budget van de Beleidsbrief Gastvrij Fryslân af (€ 5,1 mln.). Aan structureel budget blijft er dan € 3,0 mln. beschikbaar, waarvan € 1,5 mln. begroot is voor het totaal van de budgetsubsidie Merk Fryslân en de deelnemersbijdrage aan de Marrekrite. Daarnaast hangt ook de daling van de baten van € 1,8 mln. van 2022 naar 2023 samen met het ritme van het project Beleefcentrum Afsluitdijk.

Onderstaande voorstellen uit de kadernota zijn verwerkt in bovenstaande tabel.

 

Voorstellen kadernota Bedragen x € 1.000
Omschrijving 2023 2024 2025 2026
Lasten
M5 Beleefcentra en rondgangen bij Friese bedrijven 750 0 0 0
Totaal lasten 750 0 0 0

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel

 

 

Specificatie Exploitatie Ambitie omschrijving Realisatie 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026
Lasten
Slimme groei 934 997 1.082 1.185 1.185 1.185
Destinatiemanagement 691 701 725 725 725 725
Vitale Waterrecreatie 744 750 781 781 781 781
Toeristische Data op orde 21 123 127 127 127 127
Structurele budgetten 2.391 2.571 2.714 2.817 2.817 2.817
Toerisme en recreatie algemeen 260 272 0 0 0 0
Toekomstbestendige banen 57 243 0 0 0 0
Destinatiemanagement 1.279 1.250 2.000 0 0 0
Vitale Waterrecreatie 576 750 793 0 0 0
Vitale Logiesaccommodaties 1.733 116 42 0 0 0
Dagrecreatieve netwerken compleet 415 631 732 0 0 0
Toeristische Data op orde 38 429 605 0 0 0
IDH/Oudega aan het water 0 4.518 0 0 0 0
Afronding FMP 580 0 0 0 0 0
Toerisme en recreatie overig 275 1.150 0 0 0 0
Tijdelijke budgetten 5.213 9.359 4.172 0 0 0
Vitale Logiesaccommodaties -1.287 330 957 0 0 0
Toeristische Data op orde 6 0 0 0 0 0
IDH/Oudega aan het water 3.965 0 0 0 0 0
Afsluitdijk Wadden Center 103 2.334 150 150 150 150
Toerisme en recreatie overig 725 68 0 0 0 0
Reserves 3.512 2.731 1.107 150 150 150
Totaal lasten 11.115 14.661 7.993 2.967 2.967 2.967
Baten
Vitale Waterrecreatie 378 228 272 272 272 272
Structurele budgetten 378 228 272 272 272 272
Afronding FMP 36 0 0 0 0 0
Tijdelijke budgetten 36 0 0 0 0 0
Afsluitdijk Wadden Center 222 2.031 185 100 100 100
Toerisme en recreatie overig 19 28 0 0 0 0
Reserves 242 2.059 185 100 100 100
Totaal baten 655 2.287 457 372 372 372
Saldo van lasten en baten 10.460 12.374 7.535 2.594 2.594 2.594